Page 31 - OnzeTaal_juliaug2020_HR

Foto: Vladimir Korostyshevskiy / 123RF
NAMEN

Club Med

lub Med, een afkorting van
Club Méditerranée, is een
C bekend Frans bedrijf, dat op
exotische plekken hotels en vakantie-
parken exploiteert en een reputatie
van grote luxe heeft opgebouwd. Club Med in Cancun (Mexico).
Het is zeer de vraag of het welva-
rende bedrijf er blij mee is dat zijn Aangenomen mag worden dat de als Club Med komt de aanduiding Club
naam sinds meer dan tien jaar ook als bijnaam Club Med in het noorden be- Net uit het noorden.
bijnaam wordt gebruikt. Namelijk als dacht is, want niemand neemt zichzélf Dat beide bijnamen dus naar alle
aanduiding voor de groep Zuid-Euro- op de hak. Maar ook de zuiderlingen waarschijnlijkheid afkomstig zijn uit
pese landen die het economisch slecht gebruiken hem inmiddels volop, soms de noordelijke landen, is opmerkelijk.
doen: Italië, Spanje, Portugal en Grie- als geuzennaam. Zo plaatste de Itali- Waarom is er geen zuidelijke tegen-
kenland; soms wordt ook Frankrijk aanse krant La Repubblica in 2018 een hanger? Misschien ligt dat aan het
ertoe gerekend. De bijnaam is briljant: “brief van een nederige Club Med- economische machtsverschil. De zui-
enerzijds die spottende vergelijking bankier”, waarin betoogd werd dat delijke landen hebben de noordelijke
van arme landen met dat rijke bedrijf, de zuidelijke banken het tijdens de hard nodig en vragen hen om finan-
anderzijds de ironische toespeling op bankencrisis helemaal niet zo slecht ciële hulp – dat was ook al zo vóór de
het stereotype van de hedonistische hadden gedaan. coronacrisis – en je gaat je reddende
zuiderlingen. Helemaal accuraat is de Tegenwoordig heeft de politieke engel niet uitschelden. Toch ben ik be-
bijnaam niet: Portugal ligt níét aan de bijnaam Club Med de weg geopend naar nieuwd of het zuiden nog zélf met een
Middellandse Zee. Maar ja, dat geldt een fonkelnieuwe uitdrukking: Club bijnaam voor het noorden gaat komen.
ook voor de ‘echte’ Club Med: die Net versus Club Med. De Club Net zijn de Een mooie, bijtende spotnaam.
begon zijn activiteiten aan de Middel- noordelijke landen; de uitdrukking
landse Zee, maar opereert nu wereld- zinspeelt erop dat die landen netto-
wijd. betalers zijn in de Europese Unie. Net RIEMER REINSMA

SPREEKWOORD

ZO DOOF ALS EEN KWARTEL

o doof als een kwartel betekent ‘erg Een derde verklaring is dat doof hier bootst oorspronkelijk de roep van de
Z doof’. Deze onaardig-spottende eigenlijk een verouderde betekenis vogel na. Het achtervoegsel -el is een
uitdrukking komt al vanaf de zestiende heeft, namelijk ‘gek, dwaas’. Zo dichtte verkleiningsuitgang, die bijvoorbeeld
eeuw voor. Waar ze vandaan komt, is Bredero in zijn toneelstuk Rodd’rick ende ook in hommel voorkomt. Hoe kwakkel/
helaas niet duidelijk. Alphonsus uit 1616: “De doove Quartel kwattel later kwartel werd, is niet dui-
Het gaat in elk geval niet om een ick, met een ghemaeckte stem, be- delijk. Misschien is kwart daarop van
letterlijke vergelijking: kwartels kunnen drieghelijcken broght in dunne Netgis invloed geweest. Een kwartel weegt
goed horen. Misschien dácht men dat er hem.” Hier zegt iemand dat hij de roep namelijk ongeveer een kwart van een
iets mankeerde aan hun gehoor, omdat van een kwartel heeft nagedaan om patrijs. Beide vogels golden (en gelden)
ze bij gevaar stil op de grond blijven hem in een net te kunnen vangen. Dat als een smakelijk gerecht. Het zou dus
zitten. Daardoor kon het misverstand zou betekenen dat doof in dove kwartel kunnen dat toen veel mensen kwakkel/
ontstaan dat ze het gevaar niet hóórden oorspronkelijk ‘dwaas, gemakkelijk te kwattel niet meer herkenden als naam ONZE TAAL 2020 — 7/8
aankomen. bedriegen’ betekende, en niet ‘slecht- voor de vogel, ze een nieuwe vorm
Een andere verklaring is dat de roep horend’. Toen deze betekenis van doof bedachten met het wel bekende woord
van de kwartel nogal luid is. Dan zou niet meer bekend was, vatte men dove kwart – een geval van volksetymologie.
men een vergelijking hebben gemaakt kwartel op als ‘slechthorende kwartel’.
met slechthorenden die – omdat ze Een oudere naam voor de kwartel is
zichzelf niet goed horen – luid spreken. overigens kwakkel of kwattel. Kwak/kwat TAALADVIESDIENST
31