Page 11 - OnzeTaal_juliaug2020_HR

TAALTOESTANDEN MARC VAN OOSTENDORP

De achtergronden bij het taalnieuws. Illustratie: Onze Taal

Een Irma-effect voor de gebarentaal?

n veel jaaroverzichten over 2020 zal vermoedelijk
een gebaar gemaakt worden: hamsteren in de Neder-
I landse Gebarentaal. De gebarentolk Irma Sluis ge-
bruikte het tijdens de persconferentie van de Nederland-
se regering op 15 maart van dit jaar. De wereldwijde me-
dia-aandacht voor dat gebaar zorgde voor extra aandacht
voor de taal die dagelijks door enkele tienduizenden Ne-
derlanders gebruikt wordt. In mei meldden opleidingen
tot gebarentolk een sterke stijging in de aanmeldings-
cijfers.
Sommigen spreken al over een ‘Irma-effect’, maar
volgens de Nijmeegse hoogleraar Nederlandse Gebaren-
taal Onno Crasborn was de tijd misschien toch al rijp
voor de gebarentaal. “Je ziet dezelfde doorbraak naar
een groter publiek bijvoorbeeld in Frankrijk, waar bij
persconferenties over de pandemie ook de aandacht
werd getrokken door de gebarentolk.” Ook in België
werden aan persconferenties van het crisisteam tolken
voor de gebarentalen van Vlaanderen en Franstalig
België toegevoegd.
TRAMAANSLAG
Deels versterkt zo’n wereldwijde aandacht zichzelf:
mensen zien gebarentolken optreden bij buitenlandse
persconferenties en vragen zich af waarom dat in eigen
land niet ook kan. Crasborn: “Toen de omroepen vorig
jaar verslag uitbrachten van de verkiezingen in Brazilië, te kans heeft om in 2020 of 2021 aangenomen te wor-
zag je dat onder anderen de toenmalige kandidaat en den. (In Vlaanderen is de gebarentaal al in 2006 erkend.)
huidige president Bolsonaro zijn toespraken liet tol- Dat die initiatiefwet er kwam, had volgens Crasborn
ken.” ook te maken met een opeenstapeling van gelukkige
Een belangrijke rol bij de belangstelling voor de geba- toevalligheden. “De PvdA’er Roelof van Laar had een
rentaal speelde in Nederland de berichtgeving over de familielid met een gehoorbeperking en heeft zich toen
aanslag in een Utrechtse tram vorig jaar. Crasborn: op deze kwestie gestort om een goede initiatiefwet te
“Mensen vroegen zich toen af waarom de dove inwoners schrijven. Hij kon zich op het onderwerp richten omdat
van Utrecht uitgesloten waren van zulke dienstverle- hij lid was van een grote fractie.”
ning.” Een paar dagen eerder was er in Christchurch
ook een aanslag geweest. De Nieuw-Zeelandse premier VERPLEEGKUNDE
Ardern had indruk gemaakt met een toespraak, die wel De erkenning volgens de voorgestelde wet zal vooral
ter plekke getolkt werd. symbolisch zijn, maar is daarom volgens Crasborn niet
minder belangrijk: “Het is een teken van respect voor
een lange tijd regelrecht onderdrukte gemeenschap. Nog
“Nog maar vijftig jaar geleden maar zo’n vijftig jaar geleden was het gebruik van geba-
rentaal op dovenscholen verboden, en hoewel de meeste
was het gebruik van gebarentaal wetenschappers het er allang over eens zijn dat geba-
rentaal een volwaardige taal is, bleef men toch bijvoor-
op dovenscholen verboden.” beeld liever hameren op ondertitelen. Maar ondertitels
zijn in het Nederlands, en dat is nu eenmaal voor veel
doven niet de eerste taal.”
Voor Crasborn is de initiatiefwet vooral een eerste
stap. Hij denkt dat het ertoe kan leiden dat gebarentaal
Er is ook al tientallen jaren een lobby aan de gang een belangrijkere rol krijgt in de samenleving. Dat is ONZE TAAL 2020 — 7/8
voor officiële erkenning van de gebarentaal. In 1997 volgens hem ook gewenst. “We denken bij die taal
kwam een commissie in opdracht van de toenmalige vooral aan doven, maar er zijn in Nederland meer dan
regering met een advies over de manier waarop zo’n er- anderhalf miljoen slechthorenden die er baat bij zouden
kenning eruit zou kunnen zien. Die voorstellen verdwe- hebben als mensen in hun omgeving in ieder geval een
 nen toen in een la; pas de laatste jaren is er in Nederland beetje konden gebaren. Waarom zouden we in de hbo-
schot in de zaak gekomen door een initiatiefwet van de opleidingen verpleegkunde daar niet ook wat aandacht
PvdA, de ChristenUnie en D66, die volgens kenners gro- aan besteden?”  11