Page 28 - OnzeTaal_jan2020_HR

TAALTOESTANDEN MARC VAN OOSTENDORP

Wat gebeurde er de afgelopen tijd op taalgebied? Vanaf deze maand
schrijft Marc van Oostendorp over de taaltoestanden in de wereld.

De fastforward-knop naar het Engels

at moeten we met het Engels? Die vraag
hield onlangs de gemoederen bezig nadat
W een groep schrijvers en wetenschappers een
pamflet had gepubliceerd met de provocatieve titel
Against English. De publicatie ging gepaard met een goed
uitgekiende mediastrategie. Er verschenen stukken in
onder meer Trouw, De Groene Amsterdammer, de Volks-
krant, De Telegraaf en NRC: interviews, besprekingen en
voorpublicaties. Wie Nederlands kon lezen, wist dat
Against English er was.
De toon van die artikelen getuigde doorgaans van een
felheid die in Nederland zelden wordt vernomen in een
taaldebat. “Weg met het Engels!”, schreven de auteurs
in de inleiding, waarin ze ook meenden dat die taal kin-
deren op de basisschool “door de strot wordt geduwd”.
Het bontst maakte de schrijver Daniël Rovers het, door
in De Groene het Engels onder andere “die kuttaal” te
noemen en ook verder te spreken van zijn “haat” tegen
alles wat met die taal te maken had.
Een andere samensteller, de historicus Niek Pas, deed
een oproep tot nuance in het debat af als “een kramp”.

RODE KNOP
In discussies op de sociale media gaven sommige van de
auteurs toe dat het standpunt ‘Weg met het Engels!’ Misschien blijkt uit de reactie van Han van der Maas
misschien een beetje gortig was. Maar er werd, zeiden misschien nog wel het duidelijkst dat een ongenuan-
zij, tenminste wel een discussie mee opengebroken. ceerde houding inderdaad contraproductief is als je van
Nu staat in discussies over het Engels eigenlijk nooit het Nederlands houdt. Wanneer een samenleving móét
iemand op die zegt: ‘Inderdaad, laten we het Nederlands kiezen tussen twee talen, kiest ze uiteindelijk voor de
afschaffen en allemaal uitsluitend Engels spreken.’ Dat taal met de sterkste macht, de taal die in het grootste
gebeurde ook nu niet. Het dichtst in de buurt kwam nog gebied wordt gesproken, de taal die de meeste kansen
de Amsterdamse hoogleraar psychologie Han van der biedt. Het Engels is op veel verschillende manieren aan-
Maas. Maar zelfs hij hield zijn pleidooi in een verdekte trekkelijk: niet alleen als de taal van de wetenschap of
het internationale bedrijfsleven, maar ook als die van
Over de hele wereld leven Netflix of het massatoerisme. Daar kan het Nederlands
nooit tegenop. Wie een tweestrijd tussen het Nederlands
mensen die moeiteloos en het Engels voorstaat, drukt daarmee inderdaad een
fastforward-knop in.
twee talen gebruiken. TWEETALIG

Wie het Nederlands wil behouden, moet er volgens de
meeste deskundigen dus voor zorgen dat die taal op een
vorm – die van een gedachtenexperiment. “Stel u staat goede manier kan samenleven naast en met het Engels.
voor een rode knop. Als u deze indrukt, spreekt iedereen Dat is niet makkelijk, al hoeft het volgens hen, zeker op
op de wereld één en dezelfde taal als eerste taal. U mag termijn, ook geen probleem te zijn. Over de hele wereld
kiezen welke taal. Wat doet u? Ik druk deze fastforward- leven mensen die moeiteloos twee talen gebruiken, om-
knop in.” dat ze die talen als evenwaardig zien: de ene voor de ene
ONZE TAAL 2020 — 1 In plaats van verstokte anglofielen kwamen al snel je eigenlijk maken over de kennis van het Frans of het
situatie, de andere voor de andere.
TWEESTRIJD
Veel grotere zorgen dan om het Nederlands moet je

mensen aan het woord die voor de nuance pleitten. Vóór
Duits of allerlei andere talen: die zijn in de afgelopen
decennia pas écht door het Engels naar een marginale
het Nederlands, jazeker, maar daarmee niet automa-
positie gedrukt in Nederland. Onze echte zorg zou moe-
tisch tégen het Engels. Een van hen was Carel Jansen,
emeritus hoogleraar in Groningen en voorzitter van
verliezen. Het is de reden waarom de Nederlandse uni-
Onze Taal. “Ongenuanceerdheid, provocatie en drogre-
versiteiten vorig jaar een Nationaal Platform voor de
denen”, schreef hij op de website Neerlandistiek, “maken ten zijn dat we door de tweetaligheid onze meertaligheid
in een serieuze discussie over het talenbeleid geen in- Talen hebben ingericht: om aandacht te vragen voor
28 druk en zijn gewoon ongepast”. alle talen, inclusief het Nederlands. En het Engels. 