Page 15 - OnzeTaal_febmrt2021_HR

Foto: ANP / Koen van Weel hun werk getraumatiseerd zijn. De hele dag choqueren-

de beelden en teksten moeten bekijken – dat slaat diepe
wonden. Waren de berichten over de schikking voor
Bervoets de aanleiding om dit onderwerp te kiezen?
“In december 2019 heb ik het verhaal al bedacht. Ik
had The Cleaners gezien, een documentaire die een in-
kijkje geeft in de wereld van de moderators. Bij mij leef-
de allereerst de vraag die bij iederéén opkomt: en wat
zagen ze dan? Dat is een ramptoeristische impuls. Voor
Hanna Bervoets literatuur is dat niet zo interessant, want het levert
slechts een plat verhaal op over ‘hoe verschrikkelijk het
Hanna Bervoets (1984) groeide op in de wijk Kattenburg in allemaal was’.”
Amsterdam. Sinds 2009 publiceerde zij zeven succesvolle “Als schrijfster raakte ik geboeid door wat ik las over
romans, zoals Lieve Céline (2011) en Alles wat er was (2013). de gevolgen. Ik heb daar ontzettend veel onderzoek naar
Haar meest recente roman is Welkom in het rijk der zieken uit gedaan. Moderators lijken zich te gaan gedragen naar de
2019, over de onderbelichte levens van mensen met een beelden en teksten die ze hebben verwijderd. Zo las ik
chronische aandoening. Naast romans schreef zij columns over een Aziatische medewerker die zelf de meest racis-
voor het Volkskrant Magazine. Ook maakte ze filmscenario’s.
Alles wat er was is volgens onderzoek het best gewaar-
deerde boek dat havo- en vwo-scholieren voor hun lijst “Als een personage iets achteraf
lazen. Efter (2014) speelt in een nabije toekomst waarin
obsessieve verliefdheid behandeld wordt als psychische vertelt, dan heb je als auteur
aandoening.
Bervoets was er vroeg bij. “Als klein kind was ik altijd al een speeltuin aan opties.”
aan het schrijven. Op school had ik een filmrubriek in de
schoolkrant. Ik verzon met mijn beste vriendin ook musicals
waarin wij onszelf natuurlijk de hoofdrol gaven. Ik las veel; tische grappen maakte. Sommige moderators zien zó
favoriet was Astrid Lindgren. Maar die leeswoede verdween veel filmpjes over complottheorieën dat ze er zelf in
op de middelbare school. Ik had een bètaprofiel met veel gaan geloven.”
praktisch huiswerk. ’s Avonds ging ik liever tv-kijken of “Een ander aspect aan het werk dat ik interessant
gamen.” vind: die moderators gaan met collega’s een heel hechte
“Toevallig heb ik net mijn moeder verhuisd. Daarbij groep vormen. Ze doorstaan gezamenlijk hetzelfde dra-
kwam ik dozen tegen met schriftjes met mijn eerste ver- ma: te moeten kijken naar al die schokkende beelden.”
haaltjes. Als ik die nu lees, denk ik: nou, nou, zesjarige
Hanna, lekker bezig, zeg!” BINDMIDDEL
In Wat wij zagen maakt het groepje moderators ook
grove grappen, over Joden bijvoorbeeld. Is dat een
verkapte aanklacht tegen racistisch taalgebruik?
“Nee, ik wil nooit aanklagen, ik probeer te duiden en te
analyseren in mijn boeken. Mijn hoofdpersonage doet
een oprecht onderzoek naar de achtergrond van zulke
grappen. Maken ze die onder het mom van ironie? Maar
waarom dan? Zitten er sociale processen van insluiting
en uitsluiting achter? Taal is bij uitstek een bindmiddel.
Maak je zo’n grap, dan hoor je erbij. Het past dus bij die
groepshechting. Als persoon en auteur keur ik zulk taal-
gebruik natuurlijk af. Het is mijn hoofdpersoon die er-
over nadenkt. Daardoor komt de vraag centraal hoe
mensen naar die donkere kant kunnen opschuiven.”
In het begin blijkt al snel dat de ik-figuur tegen een
advocaat praat. Dat blijft ze tot het einde toe doen.
maal?” Die vraag krijgt de ik-figuur “belachelijk vaak”, Vanwaar die opzet?
in verschillende variaties: “Maar wat is nou het ergste “Dat schrijft lekker. Het is alsof je iemand tegenover je
wat je ooit gezien hebt?” Waar gaat dit over? Wie is de hebt. Tegelijkertijd zorgt het voor structuur en span-
ik-figuur? En tegen wie heeft zij het? ningsopbouw. Als een personage iets achteraf vertelt,
Dat wordt na enkele bladzijden duidelijk. Hoofdper- dan heb je als auteur een speeltuin aan opties. Ik kan
soon Kayleigh heeft een tijd als ‘content moderator’ steeds wat informatie ‘droppen’ die vooruitwijst naar
gewerkt. Dat is iemand die een platform op internet de afloop. Dat noem ik een bommetje. Kayleigh, mijn
controleert. Op zo’n platform kan iedereen teksten en hoofdpersoon, zegt tegen die advocaat – of ze schrijft
beelden plaatsen. Maar niet alles is geoorloofd. Denk het, of ze denkt het, dat is niet helemaal duidelijk: ‘Wilt
aan grof geweld, porno, foute grappen. Niet alleen inter- u begrijpen waarom ik zo lang gebleven ben, dan moet u ONZE TAAL 2021 — 2/3
netbedrijven als Instagram en Facebook hebben zulke eerst weten hoe en waarom ik precies begon.’ Of deze:
digitale schoonmaakploegen in dienst. ‘Althans, dat is wat ik toen dacht.’ Zulke ‘teasers’ zijn
prikkels om verder te lezen. Als het verhaal zich in het
CHOQUERENDE BEELDEN nu afspeelt, heb je die mogelijkheden veel minder. Ik
Even terug in de tijd. Mei 2020. De media maken mel- wilde het mezelf ook niet te moeilijk maken bij dit
ding van een opmerkelijke schikking. Facebook betaalt Boekenweekgeschenk. Vandaar de keuze voor de ‘terug-
meer dan vijftig miljoen dollar aan moderators die door vertelling’.”  15