Page 29 - OnzeTaal_dec2020_HR

DE THUISONTLEDER TEKSTSNIJDERS

De oude schoolgrammatica afgestoft voor thuisgebruik.

De laatste les

et is raadzaam dat u de nieuwe telefoon die
u in de decembermaand hebt gekregen of
H nog zult krijgen pas na afloop van deze cur- Nieuwe namen
sus installeert, want anders mist u misschien de
meeneemboodschap waarmee ik zal afsluiten.
In het afgelopen jaar bent u aan de hand van het van lezers
huiswerk (als u dat tenminste gemaakt hebt) zelf de
belangrijkste principes op het spoor gekomen van de
woordsoortbenoeming en zinsontleding: het ‘zijn’-
of ‘doen’-betekenisverband tussen onderwerp en ge- et einde van het jaar nadert weer … niet alleen
zegde bijvoorbeeld (het verschil tussen mama lief en voor normale mensen, maar ook voor colum-
papa slapen), of het wezen van de persoonsvorm (de H nisten. Traditiegetrouw kijken wij dan achter-
vervoeging die het gezegde met het onderwerp ver- om. Normaal kijken we strak voor ons uit en lopen we
bindt). U hebt het verband tussen alle voornaam- door, maar aan het einde van het jaar kijken we achter-
woorden gezien (ze verwijzen net zoals je vinger dat om, ook om oogcontact te maken met onze volgers, die
doet), het verschil tussen functiewoorden en in- we immers altijd een paar stappen voor zijn – al was het
houdswoorden, en de woordvolgorde in hoofdzin en maar omdat wij schrijven wat zij lezen. En met zij bedoel
bijzin. Kortom: u hebt zogeheten hogere concepten ik uiteraard u. Of jou, in dit geval.
ontdekt. De schoolgrammatica kent veel termen, 2020 was voor columnisten natuurlijk een fantastisch
maar er zijn maar weinig overkoepelende principes. jaar. Er viel genoeg te schrijven. En wat gebruikten we
Als je taal kunt beschouwen op dat hogere niveau, weer volop daarbij? Juist: onze taal. En aangezien jullie
worden benoemingen minder interessant dan in- zelf ook grootgebruiker zijn van diezelfde taal, lokt dat
zichten. de nodige reacties uit. Meestgehoorde reactie op mijn
Het huiswerk voor deze les sloot daarbij aan. De column: ‘Ik heb het niet gelezen.’
vraag was om de beste aanvulling te kiezen bij de zin Ook veel gehoord: ‘Waar heb je het over?’ en ‘Ga eens
“Ontleden is vooral een kwestie van …” Op school aan de kant’ (steekproef in mijn omgeving). Gelukkig
hebt u antwoord d geleerd (“de goede regels toepas- zijn er via de sociale media ook lezers die geïnspireerd
sen en dan vind je de juiste benoeming”). Als u zich raakten of die zelfs mee gingen doen. Grootste succes
na uw schooltijd nog ooit met ontleden hebt bezig- wat dat betreft was de naamwoordencolumn uit de le-
gehouden, zult u voor antwoord c hebben gekozen gendarische maand september, onlangs nog verkozen
(“de beste argumenten in stelling brengen en dan tot ‘de meest negende maand van het jaar’ (op de voet
een winnaar bepalen”). En als u vindt dat al dat ont- gevolgd door augustus en oktober, beide ex aequo op 2).
leden maar afleidt van het feit dat er tegenwoordig Naamwoorden dus, in de zin van bestaande woorden
zo veel taalfouten gemaakt worden, hebt u enigszins waarvan je je zou kunnen afvragen waarom ze niet ook
korzelig a aangekruist (“beredeneren dat taalfouten als naam worden gebruikt. In mijn column kwam ik met
eigenlijk ook correcte taalvormen zijn”). Vindt u het woorden als Urine, Risico en Trampoline als voornaam:
allemaal vooral interessant, dan hebt u antwoord b Urine de Jong, Risico van Dijk en Trampoline Kuipers.
gekozen (“meerdere mogelijkheden afwegen afhan- Kort na publicatie van de column bleek dat ik een he-
kelijk van de situatie”) en daarmee aan de leerdoelen leboel naamwoorden vergeten was. Zo kwam Minke de
voldaan. Niet dat b het enige juiste antwoord is (dat Korte-Hogervorst met Venkel de Boer, Toilet van Buren,
hangt af van uw eigen situatie), maar dat was míȷ´n Vernis de Groot, Vinaigrette Sauer en Chloor de Wit. Me
doel. dunkt een indrukwekkende rij namen. Nienke Dijkmans-
Wat nu? U kunt hier thuis zelf mee aan de slag. van Enk suggereerde Lingerie. Lingerie Dijkmans, die wil
Denkt u niet dat u dan op alle ontleedvragen een ant- je wel leren kennen. Monique Schneider introduceerde
woord kunt vinden. In een nieuwe rubriek zal ik vol- Basilicum, Basilicum Groenhuizen. Peter Hilhorst tipte,
gend jaar tien ontleedmysteries bespreken: gevallen als je een kind mocht krijgen van wie je nog niet weet of
waar de ontleding nog steeds geen oplossing voor het een jongen of meisje wordt, de naam Gender: Gender
heeft. van Houten. En wat te denken van Aubergine Verbaan?
Dat kan dus eigenlijk heel goed. Vagina Reijn en Parodie
Klaver, waar Eva Kuipers-Stinne mee kwam, dat moet je
PETER-ARNO COPPEN dan weer durven. Maar Maximum van de Berg of Biljet
de Graaf, waarom niet? Airco de Waal? Top, net als
Emmer Hoekstra, die, met zijn dochter Alinea uit een ONZE TAAL 2020 — 12
eerder huwelijk met Doos van Leer, na een korte affaire
met Voetnoot Willems uiteindelijk de ware liefde vond
bij Chocomel Reeringh.
Huiswerk

RONALD SNIJDERS
29