Page 31 - OnzeTaal_dec2020_HR

NAMEN

Cthulhu

nteressant nieuws voor liefheb-
bers van planeten en sterren: op
I de ijskoude dwergplaneet Pluto,
nog voorbij Neptunus, die als planeet
het verst van de zon af staat, ligt een
gebergte met imposante besneeuwde De godheid Cthulhu wordt
toppen. Het is ontdekt in 2015 en op de vaak voorgesteld als een
foto’s is het nauwelijks te onderschei- inktvisachtig zeemonster.
den van onze Alpen. Dat er daarginds Illustratie: mikesilent/123RF
een gebergte was, wisten de astro-
nomen al, niet dat er sneeuw op lag. klanken, zo legde Lovecraft uit, zijn de druppels water op onze eigen Pluto
Geen sneeuw overigens zoals op de menselijke stembanden niet berekend. lijkt. Dat is opmerkelijk, want in 1928,
aarde, maar bevroren methaan. Nasporingen op internet wijzen overi- toen Lovecraft voor het eerst over zijn
Het gebied waar het gebergte ligt, gens uit dat Amerikanen het ongeveer Pluto-achtige planeet begon, was Pluto
kreeg van Amerikaanse astronomen de uitspreken als ‘kethoeloe’, met de nog niet ontdekt. Dat gebeurde pas in
naam Cthulhu Macula. Hun inspiratie- stemloze Engelse th. Dat is goed te 1930.
bron kwam van de Amerikaan Howard doen, ook voor ons hier. Toch zou het overdreven zijn te zeg-
Phillips Lovecraft (1890-1937), wiens Waarom gebruik je voor een gebied gen dat Lovecraft helderziend was. Het
verhalen het midden houden tussen op Pluto de naam Cthulhu? Dat is goed bestaan van de ijsdwerg was al voor-
sciencefiction, fantasy en horror. In te begrijpen als je bedenkt dat Pluto speld door de astronoom Percival Lowell
enkele daarvan komt de angstaanja- als geheel genoemd is naar de Romein- (overleden in 1916), die hem Planeet X
gende godheid Cthulhu voor, die van se god van de onderwereld, de beheer- noemde (de naam Pluto dateert van
buitenaardse herkomst is en in een der van het dodenverblijf. Hierop 1930). Duidelijk is wel dat Lovecraft
verzonken stad op de bodem van de borduurt de naam Cthulhu voort: de zijn huiswerk goed had gedaan.
Stille Oceaan huist. Dat Cthulhu’s griezelgod is volgens de Lovecraft-
naam bijna niet uit te spreken is, is mythologie afkomstig van de fictieve
niet toevallig: op deze buitenaardse buitenplaneet Yuggoth, die als twee RIEMER REINSMA

SPREEKWOORD

DE GEEST IS UIT DE FLES

e geest is uit de fles’ betekent die roept: “Laat me eruit!” Als hij de opnieuw vrij. De geest schenkt hem nu
‘D ‘Nu hebben we de zaken niet stop van de fles trekt, verandert de kik- een soort wonderpleister. Als je met de
meer in de hand.’ Van Dale vermeldt de ker meteen in een enorm spookachtig ene kant over een wond strijkt, geneest
uitdrukking bij geest in de betekenis wezen. Deze geest begint onmiddellijk die meteen. Als je met de andere kant
‘vluchtige stof, afgescheiden van een te dreigen: “Ik ga je nek breken!” De over staal of ijzer strijkt, verandert dat
vaste stof of vloeistof’. Zo is wijngeest koelbloedige jongen vraagt de geest of in zilver. De pleister werkt en de jongen
de naam voor ethanol die uit wijn is ge- hij dan eerst wil bewijzen dat hij dezelf- wordt een wereldberoemde, steenrijke
distilleerd. Als de geest uit de fles was, de figuur is die daarnet in de fles zat. dokter.
was er dus iets ongrijpbaars ‘ontsnapt’. Dat kan gemakkelijk: gewoon er weer Het sprookje loopt dus goed af, maar
We hebben de uitdrukking echter óók te even in kruipen. “Als je dat lukt, mag je het is niet gek dat de uitdrukking ‘De ONZE TAAL 2020 — 12
danken aan het sprookje ‘De geest in de met me doen wat je wilt”, zegt hij. geest is uit de fles’ een onheilspellende
fles’ van de gebroeders Grimm. De geest trapt erin en de jongen doet bijklank heeft gekregen.
Dat sprookje gaat over de zoon van snel de stop op de fles. Dan begint de
een arme houthakker. Op een dag vindt geest te smeken om weer vrijgelaten
deze jongen tussen de wortels van een te worden. Als hij belooft de jongeman
oude eik een fles met daarin een kikker, rijkelijk te belonen, laat die de geest TAALADVIESDIENST
31