Page 27 - OnzeTaal_april2019_HR

IKTIONAIRE
RAARWOORD GUUS MIDDAG

Over opmerkelijke woorden, oud en nieuw.

Beatlehaar Café De Gutmensch

he Beatles bestaan al vijftig jaar niet eneer Jansen ...
meer, maar zij trekken nog steeds veel - Ik ben geen meneer, meneer.
T toeristen naar Liverpool. In een Duitse M - Pardon. Mevrouw?
krant zag ik er een artikel over, met de kop: ‘Vier - Ook niet.
Pilzköpfe locken Tausende Touristen’. Pilz is het - Hmmm. Wat bent u dan?
Duitse woord voor ‘paddenstoel’; in de praktijk - Ik ben genderqueer.
wordt er vaak de champignon mee aangeduid. - Mag ik wel ‘u’ zeggen?
Met Pilzkopf is het Beatleskapsel uit het begin - Dat mag.
van de jaren zestig bedoeld: lang in de nek, haar - Hoe moet ik u aanspreken?
tot over de oren, rechte pony. Je zou daarbij aan - Gewoon, S. Jansen. “Wanneer je niet door een eerder contact
een champignon kunnen denken, maar zo had ik weet hoe iemand graag wordt aangesproken, kun je beter afzien
er nog nooit naar gekeken. van aanspreken van een persoon in termen van man of vrouw.
De Engelsen noemen zo’n kapsel een Afspraak is dan om mensen met voorletter, achternaam en u aan
‘moptop’, vanwege de overeenkomst met de top te spreken.” Zo staat het in de Regenboog taaltips van de gemeen-
(het uiteinde) van een mop (een zwabber). En te Amsterdam.
ook zo had ik er nog nooit naar gekeken. - Goed. S. Jansen, de heer Van Merven heeft dus aangifte gedaan
In het Nederlands is er bij mijn weten niet tegen u wegens mishandeling. Wat is er volgens u precies ge-
zo’n beeldend woord voor. In de jaren zestig beurd?
kwam wel bietelkop(je) voor, maar dat heeft Van - Hij applaudisseerde.
Dale niet gehaald. Daarin vinden we wel beatle- - O. Mag dat niet?
haar: “lange haardracht van mannen aan het - Nee. Niet in een safe space. Als je woke bent ...
einde van de jaren 60, begin jaren 70 van de - Woke?
twintigste eeuw”. Daarmee wordt vooral de late- - Ontwaakt. Als je de rode pil hebt genomen.
re haardracht van The Beatles bedoeld, vanaf - Davitamon? Ibuprofen?
1966: veel te lang, en onverzorgd, althans naar - Nee, als je ontwaakt bent en de intersectionele problematiek
het oordeel van de toenmalige gevestigde orde. van het institutioneel racisme en de repressieve genderpolitiek
Het woordenboek geeft als voorbeeld deze en de cisnormatieve werkelijkheid ineens ziet voor wat hij is!
regels uit ‘Het dorp’ van Wim Sonneveld: “De - O-keeeej ... Maar goed, dus meneer Van Merven applaudisseer-
dorpsjeugd klit wat bij elkaar / in minirok en de.
beatlehaar / en joelt wat mee met beatmuziek.” - Ja, en dat doe je dus niet tijdens discussies in Café De
Eigenlijk is dat citaat historisch niet helemaal Gutmensch.
juist. Friso Wiegersma schreef de tekst in 1965, - Waarom is dat?
toen The Beatles (en alle dorpsjeugd die op The - Applaus is een microagressie, die van alles kan triggeren. Wij
Beatles wilde lijken) nog hun netjes geknipte gebruiken jazzhands, een vorm van geruisloos applaudisseren.
moptops droegen. Kijk, zo.
Waar komt het Beatleskapsel vandaan? Niet - Goh, lollig. En toen?
uit Liverpool, of Londen, of een andere Engelse - Nou ja, het was duidelijk dat hij niet geïnteresseerd was in onze
stad, maar uit Duitsland. In het begin van de tools om jezelf te educaten en je mind te decolonizen.
jaren zestig verbleven The Beatles een tijdlang - En toen hebt u hem afgetuigd en het café uit gegooid!
in Hamburg. Ene Astrid Kirchherr zou toen - Nee, wij hebben hem gedeplatformd en verwijderd uit onze safe
voor het eerst de champignonlook hebben aan- space.
gebracht bij Stuart Sutcliffe, de toenmalige - Waarna meneer Van Merven met een gebroken neus, een sche-
bassist van The Beatles. delbasisfactuur en een half afgerukt oor naar het ziekenhuis
Kirchherr gold lang als de “Schöpferin der moest!
Beatles-Frisur”. Inmiddels weten we dat niet zij - Hij verzette zich vanuit zijn witte heteroprivilege.
de bedenker ervan was, maar Jürgen Vollmer, - Toen het slachtoffer op de grond lag, lees ik in het dossier,
een vriend van haar. Vollmer had ooit na het heeft hij zich verontschuldigd en uitgelegd dat hij niet wíst dat
zwemmen geen zin gehad om zijn haar af te hij niet mocht applaudisseren.
drogen en te kammen. Hij had het maar gewoon - Ja! Dus: eerst agressief applaudisseren, dán schijnheilige virtue
laten drogen zoals het zat − en vond zo bij toeval signalling en dan óók nog eens gaan mansplainen?! Hij was over-
het later zo populair geworden kapsel uit. Toen duidelijk aan het provoceren.
John Lennon en Paul McCartney ook zoiets wil- - En toen bent u hem gaan schoppen? ONZE TAAL 2019 — 4
den, knipte Vollmer hun haar in het gewenste - Ja. Maar dat is echt zijn eigen verantwoordelijkheid. Hij blééf
model. Deze belangrijke historische gebeurtenis maar triggeren!
vond plaats in oktober 1961, op Vollmers hotel- - Mevrouw-meneer-whatever Jansen. De rechtbank acht u schul-
kamer. Die bevond zich niet in Hamburg, en dig aan macroagressie en veroordeelt u tot drie weken safe space!
ook niet in Liverpool, of Londen, of een andere
Engelse stad. Hun eerste Pilzkopf kregen The
Beatles in Parijs.  JAN KUITENBROUWER 27