Page 11 - OnzeTaal_april2019_HR

TEST

TAALADVIESDIENST

en heeft vaak een wat algemenere A. Test uw spellingkennis
betekenis dan opkomen: ‘Hoe laat is KORTE TAALTIPS 1. a. Neandertaler
de zon opgegaan?’ Bij zonsopkomst en b. neandertaler
zonsopgang is dat verschil in perspec- Achter+in Achterin is één woord c. neanderthaler
tief niet aanwezig; die woorden zijn als het een opzichzelfstaand zins- 2. a. geskyped
synoniemen. deel is: ‘Ze zit achterin.’ Combineer b. geskypet
je het met een woord(groep), dan c. geskypt
is achter in juist: ‘Ze zit achter in de 3. a. patio’tje
WIE + ENKELVOUD/MEER- auto.’ Voor voor + in, boven + op b. patiotje
VOUD enz. geldt hetzelfde. c. patiootje
ebruik je na wie een enkel- >> onzetaal.nl/achterin
G voudige of een meervoudige B. Vergroot uw woordenschat
werkwoordsvorm? Box/boks Boksen en bokser zijn 1. barteren
Het is het gebruikelijkst om wie met met ks als het om boksen als a. bardienst draaien
een enkelvoudige persoonsvorm te vechtsport gaat (en daarvan af- b. ruilen
combineren: ‘Wie is er morgen aanwe- geleide betekenissen). In andere c. een versperring opwerpen
zig bij het overleg?’, ‘Wie wil me even betekenissen is het meestal met 2. chicane
helpen?’ Aan zo’n vraag is niet direct een x; denk aan box (‘babybox’, a. algehele mislukking
te zien of er verwacht wordt dat er ‘belastingcategorie’), boxen (‘luid- b. belediging
één persoon aanwezig zal zijn of sprekers’) en boxer (‘hond’, ‘onder- c. haarkloverij
meerdere, maar dat wordt doorgaans broek’). >> onzetaal.nl/bokser 3. xylitol
uit de context wel duidelijk. a. houten slaginstrument
Het meervoud komt vooral voor in De/het pond Pond is de enige b. roterend speelgoed
contexten waarin je verwacht – of munteenheid die het lidwoord het c. zoetstof
zelfs al weet – dat het om meerdere krijgt: het Engelse/Britse/Egyptische
mensen gaat: ‘Wie zijn er morgen pond. >> onzetaal.nl/pond C. Zoek de fouten
aanwezig bij het overleg?’, ‘Wie komen 1. Houdt er rekening mee dat
er ook alweer vanavond?’ En er zijn je binnenkort notabene de
ook zinnen waarin de formulering een eerste electrische harley kunt
meervoudige persoonsvorm afdwingt: verwachten bij ons jaarlijkse
‘Wie zijn die mensen eigenlijk?’, ‘Wie tot het invoegen van een d-klank heb- motortournooi!
komen er vanavond allemaal?’ ben geleid. Een mogelijke andere (zij 2. Er is nog slechts sumiere infor-
het iets minder voor de hand liggende) matie over de accuomvang be-
verklaring is dat men in het gedeelte schikbaar, maar het heeft er alle
TOENTERTIJD/TOENDERTIJD der tijd een tweede naamval meende te aanschijn van dat de prototypes
n de taaltest van deze rubriek herkennen. Een tweede naamval kan een 90 km-actieradius hebben.
I kwam laatst het woord toendertijd namelijk wel vaker een tijdsbetekenis
voor, en dat werd niet fout gere- uitdrukken; zo is ’s avonds (‘in de D. Extra
kend. Maar het moet toch toentertijd avond’) ontstaan uit des avonds, de Hoe heet dit type stekker, voor
zijn? tweede naamval van de avond. Naam- bijvoorbeeld het aansluiten van
Sinds enkele jaren staan toentertijd én vallen hebben nooit een exact afgeba- audioapparatuur: banaanstekker,
toendertijd in de woordenboeken en kende betekenis gehad; daarom zijn er komkommerkoppeling, mannelijke
spellinggidsen, waaronder het officiële in de loop van de eeuwen ook weleens stekker of sprietstekker?
Groene Boekje. Daarom is toendertijd wat vormen met elkaar vermengd of
in de taaltest niet als fout aange- verward. 
merkt.
Veel mensen hebben geleerd dat
alleen toentertijd correct is. Dat woord
is namelijk ontstaan uit de woord- MEER TAALADVIES?
groep toen ter tijd, die letterlijk ‘toen Wilt u direct antwoord op een taalvraag?
in de/die tijd’ betekent: ter is een sa- Dan kunt u ons bellen: de Taaladvieslijn
mentrekking van te (‘in’) en der (een is elke werkdag van 9.30 tot 12.30 uur
naamvalsvorm van de). Maar de vari- bereikbaar op 0900 - 345 45 85
ant toendertijd – of in losse woorden (€ 0,90 per minuut).
toen der tijd – komt ook al enkele eeu- U kunt ook vragen stellen via het
wen voor, en wordt bijvoorbeeld ook formulier op www.onzetaal.nl/vraag; ONZE TAAL 2019 — 4
in het Woordenboek der Nederlandsche u krijgt dan antwoord per e-mail.
Taal behandeld. Op onze website worden tal van
De d in toendertijd is waarschijnlijk taalkwesties behandeld: www.onzetaal.
in de uitspraak ontstaan, mogelijk nl/taaladvies. Voor de spelling van vele
onder invloed van indertijd. Ook de tienduizenden woorden en namen
opeenvolging van de drie t’s (of eigen- (mét uitleg) kunt u ook terecht op onze De antwoorden vindt u op
lijk vier, als je de slot-d meetelt) kan spellingwebsite: www.spellingsite.nu. bladzijde 32 van dit nummer. 11