Wat is juist: in de vergetelheid of in de vergetenheid raken?
Het juiste woord is vergetelheid, met een l. Dus de uitdrukking is: in de vergetelheid raken.
In de vergetelheid raken betekent ‘vergeten worden (door steeds meer mensen)’. Je zegt het over iets wat vroeger bekend was, maar waarvan steeds meer mensen vergeten dat het bestaat. Het gevolg is dat zoiets – naarmate de tijd verstrijkt – helemaal wordt vergeten. Een voorbeeld: ‘Steeds meer tradities raken in de vergetelheid.’
Vergetelheid is afgeleid van het oude bijvoeglijk naamwoord vergetel (zie ook het tabblad ‘Achtergrond’). Dat kon ‘vergeetachtig’ betekenen, of uitdrukken dat iets uit de algemene herinnering verdwenen was of in de dagelijkse praktijk niet meer werd gebruikt. Het woord vergetelheid heeft dus betrekking op de situatie dat iets vergeten is: (bijna) niemand kent of gebruikt het nog.
Die betekenis zit ook in uitdrukkingen met vergetelheid, zoals in (de) vergetelheid raken, oftewel ‘vergeten worden, in onbruik raken’. Je kunt ook iets aan de vergetelheid onttrekken/ontrukken: dan zorg je ervoor dat iets of iemand niet vergeten wordt. En ook kun je vergetelheid zoeken: ‘een manier zoeken om iets te vergeten’ – vaak gecombineerd met in de drank.
Vergetenheid
Op zich is vergetenheid ook een goed woord: het is een afleiding van vergeten (als bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord). Dit woord is ook te vinden in woordenboeken, met name de wat oudere. Maar het woord is door de jaren heen in onbruik geraakt; vergetelheid is de standaardvorm geworden. Het woord vergetenheid is dus zelf in vergetelheid geraakt …
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Vergelijkbare uitdrukkingen
Er zijn nog een paar uitdrukkingen die ongeveer hetzelfde betekenen als in de vergetelheid raken:
- in het vergeetboek raken/terechtkomen/belanden:
een vergeetboek hield je oorspronkelijk juist bij voor de dingen die je níét wilde vergeten, maar later werd het een metafoor voor dingen die vergeten werden; - in de vergeethoek raken/terechtkomen/belanden:
een vergeethoek was een hoek(je) waarin dingen staan waarvan je je niet meer bewust bent dat je ze hebt; - in de vergeetput raken/geraken/terechtkomen:
een vergeetput (ook wel oubliëtte genoemd) was een ondergrondse gevangenis (meer een soort hol) waar gevangenen in werden gegooid naar wie niet meer werd omgekeken.
Onoplettendheid, nalatigheid
In België heeft vergetelheid nog een andere betekenis: ‘onoplettendheid, nalatigheid’. Ook dat hangt samen met (het concept van) vergeten: je bent nalatig geweest doordat je vergeten hebt – verzuimd hebt – iets te doen.
Over de herkomst
Zoals gezegd is vergetelheid is afgeleid van vergetel – een woord dat al lange tijd verouderd is. (Je zou dus kunnen zeggen dat het woord vergetel zelf ook ‘vergetel’ is.)
Vergetel is zelf weer afgeleid van het werkwoord vergeten. Met -el werden vroeger wel vaker afleidingen van werkwoorden gevormd. Zo hoort kreupel bij kruipen, schamel bij (zich) schamen, vermetel bij (zich) vermeten (‘zich aanmatigen, zich hoogmoedig gedragen’) en wankel bij het verouderde werkwoord wanken (‘rondzwerven’). In ouder Nederlands vind je ook nog vormen als kostel (nu kostelijk), verstandel (nu verstandig) en wantrouwel (nu wantrouwig of wantrouwend).
