Wat is juist: vergetelheid of vergetenheid?

In de vergetelheid raken betekent ‘vergeten worden (door steeds meer mensen)’. Je zegt het over iets wat vroeger bekend was, maar waarvan steeds meer mensen vergeten dat het bestaat. Het gevolg is dat zoiets – naarmate de tijd verstrijkt – helemaal wordt vergeten.

Vergetelheid is afgeleid van het oude bijvoeglijk naamwoord vergetel. Dat kon ‘vergeetachtig’ betekenen, of uitdrukken dat iets uit de algemene herinnering verdwenen was of in de dagelijkse praktijk niet meer werd gebruikt. Het woord vergetelheid heeft dus betrekking op de situatie dat iets vergeten is: (bijna) niemand kent of gebruikt het nog.

Die betekenis zit ook in uitdrukkingen met vergetelheid, zoals in (de) vergetelheid raken, oftewel ‘vergeten worden, in onbruik raken’. Je kunt ook iets aan de vergetelheid onttrekken/ontrukken: dan zorg je ervoor dat iets of iemand niet vergeten wordt. En ook kun je vergetelheid zoeken: ‘een manier zoeken om iets te vergeten’ – vaak gecombineerd met in de drank.

Vergetenheid

Op zich is vergetenheid ook een goed woord: het is een afleiding van vergeten (als bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord). Dit woord is ook te vinden in woordenboeken, met name de wat oudere. Maar het woord is door de jaren heen in onbruik geraakt; vergetelheid is de standaardvorm geworden. Vergetenheid is dus zelf in vergetelheid geraakt …

Op het tabblad ‘Achtergrond’ is nog iets meer te lezen over de herkomst.

Vergelijkbare uitdrukkingen

Er zijn nog een paar uitdrukkingen die ongeveer hetzelfde betekenen als in de vergetelheid raken:

• in het vergeetboek raken/terechtkomen/belanden:
  een vergeetboek hield je oorspronkelijk juist bij voor de dingen die je níét wilde vergeten, maar later werd het een metafoor voor dingen die vergeten werden;
• in de vergeethoek raken/terechtkomen/belanden:
  een vergeethoek was een hoek(je) waarin dingen staan waarvan je je niet meer bewust bent dat je ze hebt;
• in de vergeetput raken/geraken/terechtkomen:
  een vergeetput (ook wel oubliëtte genoemd) was een ondergrondse gevangenis (meer een soort hol) waar gevangenen in werden gegooid naar wie niet meer werd omgekeken.

Onoplettendheid, nalatigheid

In België heeft vergetelheid nog een andere betekenis: ‘onoplettendheid, nalatigheid’. Ook dat hangt samen met (het concept van) vergeten: je bent nalatig geweest doordat je vergeten hebt – verzuimd hebt – iets te doen.