Is er verschil tussen een kort en een lang (liggend) streepje?

Het korte en het lange (liggende) streepje kunnen op de volgende manieren gebruikt worden.

Kort streepje: -

Het korte streepje is doorgaans naast het cijfer nul op het toetsenbord te vinden. Het wordt in de volgende gevallen gebruikt:

• als afbreekteken om een woord aan het eind van een regel af te breken;
• als koppelteken (ook ‘verbindingsstreepje’ genoemd) in samenstellingen: kiwi-import, zwart-witfoto, ex-man, directeur-generaal, cv-installateur, hink-stap-sprongtechniek, ad-hocbeleid, kabinet-Rutte, Marie-Louise Visser-de Vries, enz.;
• als weglatingsteken in samentrekkingen: scheikundedocent en -leerling, zomer- en winterschoenen;
• in de betekenis ‘van ... naar’ of ‘tussen ... en’: het traject Brussel-Luik, de veerboot Calais-Dover;
• in de betekenis ‘tot en met’ (tussen twee getallen): 1940-1945, de categorie 30-45 jaar, pagina 10-12;
• in de betekenis ‘tegen’ (in sportuitslagen): het werd 2-1, het stond één-nul;
• als min-teken in sommen: 15 - 2 = 13 (voor en na het min-teken staan spaties);
• als min-teken in temperatuuraanduidingen en waarderingscijfers: -6 °C, een 6- (er komt dan geen spatie);
• als opsommingsteken, als alternatief voor bullets (bolletjes) of cijfers.

Lang streepje: – of —

Het lange liggende streepje – het gedachtestreepje – zit niet apart op het toetsenbord. Je kunt het in verschillende programma’s, zoals Word, maken door de ctrl-toets ingedrukt te houden en de min van het numerieke toetsenbord in te typen.

Het gedachtestreepje wordt onder meer gebruikt om een nieuwe, onverwachte of zijdelingse gedachte binnen de zin te markeren. Voor en na het streepje staat een spatie. Voorbeelden:

• Ik zwem graag in zee – behalve als het vriest natuurlijk.
• Natuurlijk kunnen we een bod doen op dat huis – als jij ergens nog een miljoen in een oude sok hebt.

Ook wordt het gedachtestreepje (ook met een spatie ervoor en erna) geplaatst rond woordgroepen, zinsdelen of zinnen die los van het zinsverband staan maar wel een rol spelen in het verhaal:

• Het gedachtestreepje – ook wel het ‘halve kastlijntje’ genoemd – lijkt steeds populairder te worden.
• Op dat moment kwam er een oude man – hij leek op mijn opa – op me aflopen.
• Mijn man en ik – we zijn nu twee jaar getrouwd – verhuizen over een jaar naar Duitsland.

Een zin of zinsdeel tussen gedachtestreepjes zou ook tussen komma’s of tussen haakjes kunnen staan, maar de streepjes vestigen net iets meer de nadruk op het tussenliggende dan komma’s of haakjes zouden doen.

In Engelstalige literatuur worden ook citaten vaak met een lang streepje (– of —) gemarkeerd. In Nederlandse romans wordt het gedachtestreepje af en toe ook op die manier gebruikt, maar het is van oudsher niet gangbaar. Rond citaten staan gewoonlijk (dubbele of enkele) aanhalingstekens.

De langere streep wordt ook gebruikt in bedragen, ter vervanging van twee nullen: ‘Het bleek maar € 24,– te kosten.’

Andere streepjes

De lage liggende streep, oftewel de underscore, heeft in gewone teksten geen functie. Hij komt wel voor in onder meer namen van computerbestanden of webadressen, zoals https://nl.wikipedia.org/wiki/Genootschap_Onze_Taal.

Zie voor de schuine streep voorwaarts en achterwaarts, oftewel de slash en backslash, deze pagina.