Kun je spreken van het te verschijnen boek als je bedoelt dat dat boek nog moet verschijnen?

De combinatie te + een heel werkwoord + zelfstandig naamwoord komt vaak voor in het Nederlands: de te verwachten groei, een te beklimmen berg, te beantwoorden vragen, enz. Een voorwaarde is wel dat het gebruikte werkwoord overgankelijk is. Dat wil zeggen dat het een lijdend voorwerp bij zich kan hebben. In de hiervoor genoemde voorbeelden zijn groei, berg en vragen lijdend voorwerp bij verwachten, beklimmen en beantwoorden. De woordgroepen kunnen als volgt worden omgezet:

• de te verwachten groei - de groei die verwacht moet worden
• een te beklimmen berg - een berg die beklommen moet worden
• te beantwoorden vragen - vragen die beantwoord moeten worden

Bij het te verschijnen boek lukt deze omzetting niet: ‘het boek dat verschenen moet worden’ is niet mogelijk. Verschijnen is dan ook een zogenoemd ‘onovergankelijk werkwoord’: het wordt juist níét gecombineerd met een lijdend voorwerp. Daarom werd het te verschijnen boek tot aan het einde van de twintigste eeuw als een fout gezien.

De woordgroep een te verschijnen X voorzag echter in een behoefte. Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw komt deze constructie geregeld voor. De Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) waarschuwt in de eerste druk uit 1984 nog dat een te verschijnen boek niet voor iedereen acceptabel Nederlands is, maar in de tweede druk uit 1997 is daaraan toegevoegd: “Er hoeft echter geen bezwaar tegen gemaakt te worden.”