Kun je je zwager ook je schoonbroer noemen?

Zwager is een ouder woord dan schoonbroer. In geschreven teksten komt het sinds de dertiende eeuw voor, maar het is al veel ouder. Het woord schoonbroer is rond de vijftiende eeuw opgekomen.

Zwager

Zwager was vroeger een veel breder begrip dan tegenwoordig. Het betekende in het algemeen ‘aangetrouwd mannelijk familielid’. Er kon dus niet alleen een schoonbroer, maar ook een schoonvader mee bedoeld zijn. Naast zwager was de variant zweger in gebruik. Daarmee werden woorden als zwegerheer/zwegervader (‘schoonvader’) en zwegermoeder (‘schoonmoeder’) gevormd. Bovendien waren combinaties met behuwd- gangbaar, zoals behuwdzuster voor ‘schoonzuster’.

Schoon-

Alle oude verwantschapswoorden die hierboven staan, zijn zo goed als verdwenen, behalve zwager. In de vijftiende eeuw zijn de woorden met schoon- daarvoor in de plaats gekomen. Dat zijn leenvertalingen uit het Frans, die waren ontstaan in Franse hofkringen. Daar gebruikte men beau-frère, belle-soeur, enz. naar het voorbeeld van chique aanspreekwijzen als beau sire (‘mooie heer’) en bel ami (‘mooie vriend’). Deze aansprekingen beschouwde men als chic en beleefd. Ze hadden weinig te maken met het uiterlijk van de aangesproken personen.

De hogere kringen in Nederland en Vlaanderen vonden deze Franse aanspreekwijzen zo mooi dat ze ze in vertaling overnamen. Beau/belle werd vertaald als schoon, dat in de vijftiende eeuw een heel gewoon woord voor ‘mooi’ was. Omdat in het zuiden van ons taalgebied de invloed van het Frans groter was, werd daar ook het oude woord zwager vaker vervangen door schoonbroer. In het noorden hield zwager stand. Het werd een specifieke benaming voor ‘de man van je eigen zus of de man van je eigen broer’, ‘de broer van je man of de broer van je vrouw’ of ‘de man van de zus of broer van je man of vrouw’.

Betekenisverschil?

Voor sommige mensen is er een betekenisverschil ontstaan tussen zwager en schoonbroer. Een zwager is dan ‘de man van je eigen zus’ of ‘de man van je eigen broer’. Een schoonbroer is dan ‘de broer van je man’ of ‘de broer van je vrouw’, of ‘de man van de zus of broer van je man of vrouw’. Maar dit verschil hanteert zeker niet iedereen. De naslagwerken maken er in elk geval geen melding van.

Zwageres / zwagerin / snaar

Vroeger is ook zwagerin in gebruik geweest. In Suriname komt dit woord nog weleens voor. Ook zwageres is gangbaar geweest.

In sommige dialecten bestaat het woord snaar. Dat is een oud woord, dat ooit de algemene betekenis ‘vrouw’ had. Een snaar is een schoondochter of een schoonzus.