Waar komt de uitdrukking tussen de middag vandaan?

Met tussen de middag is de tijd tussen morgen en middag óf de middagpauze bedoeld. Het voorzetsel tussen heeft hier een betekenis die nu ongebruikelijk is: ‘gedurende, tijdens’. In ouder Nederlands kon je het bijvoorbeeld hebben over tusschen dien tijd. Dat betekende dan ‘gedurende die tijd’. In tussen de middag heeft middag de letterlijke betekenis ‘midden van de dag, middaguur’. Tussen de middag betekent dus: ‘tijdens of rond het middaguur’, oftewel: ‘rond lunchtijd’, ‘tijdens de middagpauze’.

Het is niet zo vreemd dat tussen de middag soms vragen oproept. Dat komt doordat tussen nu meestal betekenissen heeft als ‘te midden van’, ‘op een moment na het eerst genoemde tijdstip maar vóór het tweede tijdstip’. Na tussen verwacht je daardoor een meervoud of een combinatie met en: tussen de bomen, tussen de mensen, tussen de tafel en de muur, tussen vijf uur en half zes, enz. Er is ons weleens gevraagd of tussen de middag misschien een verkorting is van tussen de morgen en middag, maar zo is de uitdrukking niet ontstaan.

Middag en namiddag

De meeste Nederlanders bedoelen nu met middag de periode van 12.00 tot 18.00 uur. In België is middag in de betekenis ‘het midden van de dag’ nog wel gangbaar. Met ‘Zullen we op de middag afspreken?’ bedoelt een Vlaming dus ‘rond 12.00 uur’.

In België wordt vaak namiddag gebruikt waar Nederlanders middag zeggen. Voor de meeste Nederlanders is namiddag dan weer het einde van de middag. Dus als Nederlanders iets in de namiddag willen doen, bedoelen ze tussen 16.00 en 18.00 uur. Voor Vlamingen is de namiddag de periode van 12.00 tot 18.00 uur.