Wat betekent ‘Deze mogelijkheid is me door het hoofd geschoten’?

Twee betekenissen

De uitdrukking ‘Het is me door het hoofd geschoten’ kan twee – bijna tegengestelde – betekenissen hebben. Ter illustratie:

• Persoon A: ‘Heb je eraan gedacht om de container buiten te zetten?’
• Persoon B: ‘Dat is me door het hoofd geschoten.’

Persoon B kan hiermee bedoelen: ‘Daar heb ik volstrekt niet aan gedacht.’ Dit is een gangbare betekenis, die onder meer wordt genoemd in Van Dale Hedendaags Nederlands. Maar de grote Van Dale vermeldt ook de constructie ‘Daar schoot mij wat door het hoofd’, voor ‘Ik bedacht plotseling’. Je kunt dus zeggen: ‘Het schoot me door mijn hoofd dat ik de container buiten moest zetten’ als je bedoelt dat je er (even) aan hebt gedacht. De grote Van Dale noemt de betekenis ‘er niet aan denken’ niet. Daarvoor kun je volgens Van Dale ‘Dat is me door het hoofd gegaan’ gebruiken, of ‘Dat is me door het hoofd gewaaid.’

Intonatie en context

Hoe ‘door het hoofd schieten’ bedoeld is, zal meestal blijken uit de verdere context en de intonatie en houding van de spreker. Wie op een enigszins verschrikte manier reageert met ‘Dat is me door het hoofd geschoten’, bedoelt ongetwijfeld: ‘Ik ben het vergeten.’ Een neutrale intonatie – meer als een alledaagse constatering – betekent juist dat het buitenzetten van de container wel in de gedachten van persoon B is opgekomen. Of B de container wel of niet daadwerkelijk buiten heeft gezet, wordt mogelijk duidelijk in het vervolg, of het wordt in het midden gelaten.

Alternatieven

Andere formuleringen, die niet dubbelzinnig zijn, zijn bijvoorbeeld ‘Het is me ontschoten’ (als je er niet aan gedacht hebt) en ‘Het schoot me te binnen’ (als je er opeens aan dacht).