Wat betekent Abraham zien of Sara zien en waar komen deze uitdrukkingen vandaan?

Abraham zien en Sara zien betekenen allebei ‘vijftig worden’. De variant met Abraham slaat op mannen en de variant met Sara op vrouwen. Als iemand ouder dan vijftig is, kun je zeggen dat die persoon Abraham/Sara heeft gezien.

De uitdrukkingen gaan terug op de bijbelse figuren Abraham en Sara, een echtpaar dat op hoge leeftijd nog een zoon kreeg. De uitdrukking Abraham gezien hebben is gebaseerd op een bijbelpassage, Johannes 8:56-58. Jezus is in deze passage in een discussie verwikkeld in de tempel. “De Joden zeiden: ‘U bent nog geen vijftig en u zou Abraham gezien hebben?’ ‘Waarachtig, ik verzeker u,’ antwoordde Jezus, ‘van voordat Abraham er was, ben ik er.’” Het is voor zijn toehoorders verbazingwekkend dat Jezus zo over Abraham spreekt, want die was al lang voor Jezus’ geboorte overleden. Deze dialoog werd later verkeerd begrepen, namelijk alsof bedoeld werd dat het erom ging vijftig jaar te moeten zijn om Abraham te kunnen zien.

Abraham gezien hebben komt in Van Dale voor sinds de vierde druk (1898). De betekenisomschrijving is dan nog: “gezegd van iemand die reeds 50 jaar oud is en nog ongetrouwd”. In de drukken daarna worden als betekenissen gegeven ‘hij is al 50 jaar oud’ en ‘hij is gestorven’. In de tiende druk (1976) is die laatste betekenis geschrapt. Tegenwoordig komt Abraham gezien hebben maar in één betekenis voor: ‘vijftig jaar geworden zijn’. Het doet er niet toe of iemand al dan niet vrijgezel is.

Sara gezien hebben

De uitdrukking Sara gezien hebben of Sara zien komt in Van Dale pas voor het eerst voor in de veertiende druk uit 2005. Die uitdrukking is dan ook van veel recenter datum. Waarschijnlijk zocht men een uitdrukking met een vrouwelijke tegenhanger van Abraham. De keuze voor de naam van zijn vrouw (Sara) is logisch.

Over Sara gezien hebben is in de oudere (spreek)woordenboeken niets te vinden. Wel kwam de uitdrukking ‘Zij is een Sara’ voor, maar daarmee werd bedoeld: ‘zij is al op vergevorderde leeftijd en is nog moeder geworden’. Deze uitdrukking is ook een verwijzing naar een bijbelpassage (Genesis 18:10-12): “Toen zei een van hen: ‘Ik kom over precies een jaar bij u terug en dan zal uw vrouw Sara een zoon hebben.’ Sara, die in de ingang van de tent stond, achter de man, hoorde dat. Nu waren Abraham en zij op hoge leeftijd gekomen en de jaren dat een vrouw vruchtbaar is, lagen al ver achter haar. Daarom lachte ze in zichzelf.”

Pop: een abraham/sara

De woorden abraham en sara worden (met een kleine letter) gebruikt als aanduiding van een pop die mensen soms ter ere van iemands vijftigste verjaardag maken en bijvoorbeeld voor het huis zetten, of van een grote koek in de vorm van een pop. Waarom die woorden met een kleine letter worden geschreven, is te lezen op deze pagina.