putsch

Citaat

“Heinrich Reuss, een telg van een eeuwenoud prinselijk huis uit deelstaat Thüringen, geldt als brein achter de mislukte terreurdaad. (...) De plannen voor de putsch waren al zo ver gevorderd dat Reuss een schaduwkabinet had samengesteld om na zijn beoogde revolutie Duitsland te gaan besturen.”
(Bron: Na een staatsgreep wilde deze adellijke complotdenker keizer van Duitsland worden – Guy Hoeks, Het Parool, 7 december 2022)

Betekenis

staatsgreep, coup, onverwachte gewapende aanslag op de regering, gewelddadige greep naar de macht

Uitspraak

poetsj

Woordfeit

Putsch is van oorsprong een Zwitsers-Duits dialectwoord met de betekenis ‘stoot’ of ‘botsing’. In de negentiende eeuw veranderde de betekenis langzamerhand: de ‘stoot’ werd figuurlijker en werd ‘een poging om door te stoten tot de macht’. Met putsch ging men bijvoorbeeld plotselinge volksopstanden aanduiden en later ook staatsgrepen. In die betekenis ‘staatgreep’ is putsch aan het begin van de twintigste eeuw in het Nederlands terechtgekomen.

Het woord putsch bootst zelf de klank na van een stoot of een botsing. Datzelfde zou ook het geval kunnen zijn bij poets in de uitdrukking iemand een poets bakken – ‘iemand beetnemen’. De betekenis daarvan zou dan in een onschuldiger richting zijn gegaan: van een stoot naar een plaagstoot en een streek of grap. Een andere verklaring voor de herkomst van poets is te lezen op deze pagina in de Schatkamer van Onze Taal.