autocratie

Citaat

“Brodski had maar één leven dat hij in het Westen voltooide, zeggend: je kunt beter de laatste loser zijn in een democratie dan een martelaar of een geestelijk leider in een autocratie. Rusland had maar één Brodski en deed hem weg. Pas nu begint door te dringen van welk een vervolgoeuvre het zich eigenhandig heeft beroofd.”
(Bron: Bij de 80ste verjaardag van Iosif Brodski: hoe Rusland berooid achterbleef – Nina Targan Mouravi, Raam op Rusland, 3 juni 2020)

Betekenis

(land met) alleenheerschappij

Uitspraak

[au-to-kra-(t)sie]

Woordfeit

Het woorddeel -cratie duidt op een bepaalde staatsvorm of samenlevingsvorm: democratie, gerontocratie, plutocratie, meritocratie. De betekenis van het klassiek Griekse kratos, waar -cratie op gebaseerd is, is ‘kracht, macht’, en kratia is ‘heerschappij’. Het eerste deel van het woord geeft aan bij wie de macht ligt in een samenleving: in een democratie bij het volk (demos in het Grieks), in een gerontocratie bij ouderen (geron is ‘oude man’) en in een plutocratie bij de rijken (ploutos = ‘rijkdom’).

Bij autocratie zou je misschien denken dat iemand dan zelf de macht heeft, want het Griekse autos betekent gewoonlijk ‘zelf’ (denk maar aan autonomie: ‘zelfbeschikking’). Maar er is maar één persoon in een autocratie die kan zeggen zelf alle macht te hebben en dat is de alleenheerser. Bij een autocratie of bij het Griekse autokratia gaat het om de ‘alleenheerschappij van één persoon’. Die heeft ‘absolute zelfbeschikking’, de ‘onbeperkte heerschappij’.