autocratie

Citaat

“Wanneer dat niet gebeurt, drijven we af naar iets dat niet in lijn is met de Amerikaanse democratie, maar naar iets dat lijkt op een autocratie, zoals het Hongarije van Orban.”
(Bron: Obama vreest dat democratie in VS afbrokkelt – Maria Saldi, De Standaard, 18 juni 2025)

Betekenis

(land met) alleenheerschappij

Uitspraak

au-to-kra-(t)sie

Woordfeit

Het woorddeel -cratie duidt op een bepaalde staatsvorm of samenlevingsvorm: democratie, gerontocratie, plutocratie, meritocratie. De betekenis van het klassiek Griekse kratos, waar -cratie op gebaseerd is, is ‘kracht, macht’, en kratia is ‘heerschappij’. Het eerste deel van het woord geeft aan bij wie de macht ligt in een samenleving: in een democratie bij het volk (demos in het Grieks), in een gerontocratie bij ouderen (geron is ‘oude man’) en in een plutocratie bij de rijken (ploutos = ‘rijkdom’).

Bij autocratie zou je misschien denken dat iemand dan zelf de macht heeft, want het Griekse autos betekent gewoonlijk ‘zelf’; denk maar aan autonomie: ‘zelfbeschikking’. Maar er is maar één persoon in een autocratie die kan zeggen zelf alle macht te hebben en dat is de alleenheerser. Bij een autocratie of bij het Griekse autokratia gaat het om de ‘heerschappij van één persoon’. Die heeft ‘absolute zelfbeschikking’, de ‘onbeperkte heerschappij’.