Wat betekent de boer opgaan en waar komt deze uitdrukking vandaan?

De boer opgaan betekent dat je iets gemaakt of bedacht hebt en nu eropuit gaat om het aan iedereen te laten zien, en/of om het te verkopen.

Je gebruikt de boer opgaan vaak als je een nieuw product op de markt wilt brengen. Bijvoorbeeld: ‘Het is tijd om de boer op te gaan met onze nieuwe robotstofzuiger!’ Je kunt het ook zeggen als je een idee hebt waarvan je wilt dat anderen het overnemen: ‘De overheid gaat de boer op met de aanbeveling dat je je wasmachine het best vóór de piek-uren kunt aanzetten.’

De boer opgaan is ontstaan uit een andere uitdrukking: op den boer gaan (of: lopen of reizen). Dat betekende letterlijk ‘bij de boeren rondgaan’, ‘het (platte)land afreizen’. Marskramers deden dat met hun koopwaren (en hadden dan veel in hun mars). Nicolaas Beets schreef in zijn boek Camera Obscura uit 1839 over “een koopman die, met een hoog, langwerpig pak op den rug, op den boer reist”. Ook handwerklieden gingen de boer op om hun diensten aan te bieden, en bedelaars om te bedelen.

Rond het begin van de twintigste eeuw kreeg op den boer gaan of de boer opgaan ook de betekenis ‘als politicus naar het platteland gaan om kiezers te werven’. Dan had de uitdrukking een wat spottende bijklank. Dat valt tegenwoordig wel mee. Maar in de boer opgaan klinkt wel iets door van ‘mensen benaderen omdat je iets van ze wilt’.

Meer lezen?

• F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923)
• T.H. de Beer en E. Laurillard, Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen (1899)