Wat betekent ‘Daar komen de waterlanders’? En waar komt deze uitdrukking vandaan?

Waterlanders zijn in deze uitdrukking ‘tranen’. Als iemand in tranen uitbarst, kun je daarom zeggen ‘Daar komen de waterlanders.’ Meestal bedoel je dan ook dat je iemands tranen (en dus ook zijn verdriet of angst) niet al te serieus neemt. 

Waterlanders als benaming voor tranen gaat terug op een aardrijkskundige eigennaam: Waterland. Deze laaggelegen regio in Noord-Holland kenmerkt zich door een moerassig landschap. In het verleden is Waterland een aantal keren getroffen door overstromingen na dijkdoorbraken. De voltooiing van de Afsluitdijk in 1932 maakte hier voorgoed een einde aan. De associatie tussen Waterlanders en (doorbrekend) water leidde tot een nieuwe associatie: die met tranen. Er ontstonden uitdrukkingen als ‘De waterlanders komen voor de dag’ (als de tranen over iemands wangen liepen) en ‘De waterlanders kwamen op de dijk’ (als bij iemand de tranen in de ogen schoten). Tegenwoordig zeggen we meestal: ‘Daar komen de waterlanders’ of ‘En toen kwamen de waterlanders tevoorschijn.’

Het is volgens taalkundige Michiel de Vaan goed mogelijk dat een algemenere variant als ‘Het water komt op de dijk’ ouder is. Daarmee werd eigenlijk bedoeld: de tranen beginnen op te wellen - de ‘dijk’ staat dan voor de onderste oogrand. Bij genoeg traanvocht rolt er een traan over die ‘dijk’ je wangen over. Pas in teksten van na 1800 heeft waterlanders de betekenis ‘tranen’. Mogelijk is ‘Daar komen de waterlanders’ een lokale variant (uit de omgeving van Amsterdam), die algemene bekendheid heeft gekregen.

In de betekenis ‘tranen’ schrijf je waterlanders met een kleine letter. Dat is een algemeen principe: als de eigennaam waarop een woord oorspronkelijk teruggaat, op de achtergrond is geraakt, vervalt de hoofdletter van die eigennaam. Zie ook deze pagina met meer informatie over dit principe.