Page 29 - OnzeTaal_nov2020_HR
P. 29
TAALTOESTANDEN MARC VAN OOSTENDORP
De achtergronden bij het taalnieuws.
Oorlog om een vogeltje
Foto: Wugstore.com
p de wereld zijn er evenveel taalwetenschappers
als Veendammers of Diemenaren – ongeveer
O dertigduizend. De internationale taalweten-
schap is met andere woorden een groot dorp. Al is het
wel een dorp dat voortdurend bezoek krijgt van jonge-
ren: studenten die zich er tijdelijk vestigen en die deel
gaan uitmaken van de lokale cultuur. Die cultuur wordt
levend gehouden op congressen en op Facebook, en
zoals dat gaat bij een groep van enkele tienduizenden
mensen: ze beginnen ook T-shirts te dragen, in dit geval
met gezichten van beroemde taalkundigen, via internet
grappige plaatjes (memes) te verspreiden, en grapjes te
maken die zonder uitleg onbegrijpelijk zijn voor buiten-
standers, zoals “I want to be schwa. It’s never stressed”
– een woordgrapje omdat de toonloze e, de sjwa, in veel
talen geen klemtoon, ‘stress’, heeft.
EXPERIMENT
Over zo’n grappig plaatje ontstond eind september op
internet heibel. Op taalkundige mokken en posters
staat vaak een tekeningetje van een fantasievogeltje, De ‘wugs’-mok: geliefd onder taalkundigen, omstreden
de ‘wug’. De Amerikaanse onderzoekster Jean Berko vanwege het auteursrecht.
Gleason schetste het in 1958, toen ze bezig was aan haar
proefschrift. Ze wilde weten of kinderen de regels ken-
nen om in het Engels het meervoud te maken. Ze liet
hun daarvoor een plaatje zien van zo’n wug – een dier POPPETJE
waarvan ze de naam nog nooit hadden gehoord omdat Tegelijkertijd begonnen een paar relatief jonge taal-
kundigen een min of meer commerciële website bij een
populaire podcast over taalkunde, Lingthusiasm. Op die
De ‘wug’ werd een mascotte website verkochten ze onder andere T-shirts met “I
want to be schwa. It’s never stressed”, buttons met
in de wereld van jonge gezichten van beroemde taalkundigen, en mokken
(‘mugs’) met wugs.
Toen barstte de bom. Gleason wendde zich tot de
taalkundigen. jonge taalkundige ondernemers als ware zij vreselijk
benadeeld door een miljoenendeal en verzocht die wugs
te verwijderen. Die ondernemers plaatsten daarop een
enorme lap tekst op hun website, waarin ze het deden
Gleason die zelf verzonnen had. Daarna toonde ze een voorkomen alsof zij door die mokken te verkopen eigen-
plaatje met twee van die dieren en zei: “These are two lijk opkwamen voor arme, achtergestelde studenten
…” De meeste kinderen konden die zin moeiteloos aan- die zo graag een wug op hun arm wilden tatoeëren,
vullen met wugs. maar daartoe worden gehinderd door die demonische
Dat heel eenvoudig uit te voeren experiment werd Gleason.
beroemd, en het plaatje dat Gleason ervoor gebruikte Het probleem is voorlopig niet opgelost, al lijkt
ook. Haar onderzoek ging overigens ook over ‘gutches’, Gleason de strijd te verliezen. Op de Lingthusiasm-web-
‘luns’ en ‘tors’, maar die zijn allemaal vergeten, mis- site staan nog steeds mokken, T-shirts en omslagdoeken
schien omdat het plaatje van de wug het best gelukt was. met het poppetje in de verkoop. Het blijft nog wel even
En zo werd de wug een mascotte in die nieuwe cultuur onrustig in het wereldwijde dorp dat taalwetenschap
voor jonge taalkundigen. heet.
Deze zomer ging er ineens van alles mis. Gleason, in- ONZE TAAL 2020 — 11
middels een oudere dame, die nog steeds het bekendst is
om die poppetjes die ze in 1958 voor haar onderzoek had
getekend, veronderstelde dat ze misschien wat geld kon
verdienen aan deze rage in kleine kring. Dus stuurde ze
advocaten af op studenten die haar plaatje gebruikten,
in één geval zelfs op iemand die een foto van haar wug-
tatoeage op de sociale media had gezet. 29
