Page 23 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR

Hij heeft beet: de rest van dat niet betekent dat hij “met meel in de mond moet
spreken en in het parlement iedereen zoetgevooisd te lijf
de dag gaat het over zíjn moet”. Verder zegt hij dat hij als geen ander weet wat
dreigementen betekenen en dat hij het erg en verwerpelijk
vindt dat ze bedreigd wordt.
tekst en niet meer over die Eeuwig dilemma

van Kaag. Meer dan veel andere politici is Wilders erop gericht om
woorden te kiezen voor denkbeelden en gevoelens die hem
en zijn achterban bezighouden. Als hij een Koranverbod
voorstelt, of een hoofddoekbelasting, krijgt hij daarmee
misschien een beetje aandacht. Als hij die Koran een
Zwakke plek “islamitische Mein Kampf” noemt en de hoofddoek­
Heks is een begrip dat ertoe dient om mensen uit te sluiten, belasting een “kopvoddentaks”, dan maakt hij kans op de
reageerde schrijver Manon Uphoff in het radioprogramma hoofdprijs. Wilders weet hoe belangrijk taal is in Den Haag
Het marathoninterview. Het woord communiceert volgens en hoe goed hij mensen buiten Den Haag ermee kan
haar: ‘deze persoon is agressief/oververhit of kan niet meer bereiken. Want voor velen doen Wilders’ woorden pijn,
redelijk denken’. Het begrip wordt volgens Uphoff bij maar voor zijn achterban vertolken die juist wat zij voelen.
uitstek gebruikt voor vrouwen die weloverwogen reageren En wie zegt dat dit te ver gaat, vergroot de aandacht voor
en duidelijk stelling nemen. Vrouwen die visie hebben, zijn woorden, en bevestigt en bevestigt misschien zelfs het
jagen mensen als Wilders vrees aan, zegt ze. idee dat ‘de elite’ niet wil dat problemen benoemd worden.
Dit is slechts één voorbeeld van de manier waarop Wie zegt dat dit te ver gaat, voert onbedoeld campagne
de media reageren op Wilders: kranten staan vol met voor de PVV. Dat is het eeuwige dilemma voor politici die
analyses, deels over taalverruwing, deels over de vrouw­ duidelijk willen maken waar voor hen een grens ligt, en die
onvriendelijke associaties bij het woord. Wilders zoekt voor hun achterban willen opkomen.
altijd de zwakke plek bij zijn tegenstander en geeft daar Door zijn drang om gangbare grenzen te overschrijden
dan zo opvallend mogelijk woorden aan: Rob Jetten (D66) en zijn talent om te drukken waar het pijn doet, zorgt
is een “klimaatpsychopaat”, die lijdt aan “kakkerige Wilders er al jarenlang voor dat debatten waar hij aan
arrogantie”, Mark Rutte was als premier de “Pinokkio van meedoet bovengemiddeld spannend zijn. In een interview
de Lage Landen” en Sophie Hermans (VVD), ooit Ruttes dat ik had met Frank Hendrickx, politiek redacteur van
assistent, is zijn “tassendrager”. De ene vondst brengt meer de Volkskrant, zei hij: “Als je op de publieke tribune zit en hij
op schudding teweeg dan de ander. Voor Wilders is een loopt naar voren, ontstaat er een soort anticipatie: nu gaat
woord als heks, waar mensen zulke sterke associaties bij er wat gebeuren. Hij is voor de gemiddelde volger van de
hebben, perfect. De ophef is maximaal en het gebruik politiek amusanter, levendiger. En ondanks dat je weet wat
ervan is niet strafbaar. Dat buit hij dan ook maximaal uit. hij gaat doen, is hij ook verrassender.”
Zo creëert Wilders met het overschrijden van heersende
Geen spijt normen conflict en daarmee amusement. Kranten pikken
Doordat Wilders andere grenzen hanteert dan de meeste zijn taal op, tv­programma’s praten erover, mensen kijken
politici, is het voor hem makkelijker om effectief te zijn ernaar. En zo krijgt hij de aandacht en wordt duidelijker
met dit soort beledigingen. En daarbij heeft hij er ook wat de standpunten zijn van de PVV. ■
buitengewoon veel gevoel voor om ze effectief te kiezen.
Roderik van Grieken, oprichter en directeur van het Dit artikel komt uit Robbert Wigts Kopvoddentaal. Overtuigen met
Nederlands Debat Instituut, zegt hierover desgevraagd: een zachte ‘g’, dat onlangs is verschenen.
“Vergelijk dit met het moment waarop Frans Timmermans
(GroenLinks­PvdA) de PVV­Kamerleden ‘minions’ noem­
de. De helft van het land weet niet eens wat dat zijn. De
andere helft vraagt zich af of het treffend is. De vondsten Lettergrepen en rijm
van Wilders zijn veel beter doordacht en bijna altijd raak.”
In aanloop naar de verkiezingen van 2023, toen Wilders
campagne voerde met een ‘mildere toon’, werd hij door het Over pro-Palestijnse activisten tweet Wilders op
Algemeen Dagblad bevraagd over de heks­kwestie. Hij zegt 7 oktober 2024: “Het land uit met dat tuig. En
geen spijt te hebben van de uitspraak. Spijt hebben zal hij Halsema mag mee.” De tweet is ruig, maar vertoont
nooit, blijkt uit alle media­optredens. De interviewers kenmerken die we kennen uit de poëzie: de jambische
wijzen hem erop dat Kaag beveiligd moet worden en dat hij beklemtoning (paDAM, paDAM), medeklinkerrijm
zelf al jarenlang ervaart wat dat betekent. Op de vraag of (met, mag, mee), en klinkerrijm (uit, tuig; land, dat, mag).
hij zich verantwoordelijk voelt voor het effect van zijn We zien: zijn tweets zijn zorgvuldig geformuleerd.
woorden, gaat hij niet direct in. Hij antwoordt slechts dat
hij nooit iets zal zeggen dat oproept tot geweld, maar dat

Onze Taal 23

5
2

:
1
1
1
9
-
OT_0325_22-23_Wilders.indd 23
O T _ 0 3 2 5 _ 2 2 - 2 3 _ W i l d e r s. i n d d 2 3 2 29-04-2025 11:18 8
0
2
0
4
-