Page 18 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR

Taalverandering

Sterke

werkwoorden

als de

van de taal Een uitgestorven systeem

dat toch nog voortleeft

Sterke werkwoorden als spoog (voor ‘spuugde’) zijn langzaam aan het uitsterven.
Hoe zit dat precies? Taaladviseur Roos de Bruyn ploos (of pluisde?) het uit.
Roos de Bruyn (Taaladviesdienst Onze Taal) Arthur Reinders Folmer

lle kinderen die Nederlands aan het leren zijn, De Germaanse talen, waaronder het Engels, het Duits én
maken zinnen als ‘Ik loopte naar huis.’ Dat lopen het Nederlands, hebben dit systeem geërfd.
een sterk werkwoord is, en dat het dus liep moet
Azijn, leren ze later pas. Maar ook als volleerd Afleiding met een achtervoegsel
spreker van het Nederlands twijfel je weleens: is het nu Maar ook het systeem van zwakke werkwoorden is
ervoer of ervaarde? (De woordenboeken zijn het erover bepaald geen nieuwigheid: dit ontwikkelde zich al tijdens
eens: het mag allebei.) de ontstaansfase van de Germaanse talen, zo’n 3000 jaar
Waar komt het verschil tussen zwakke en sterke werk- geleden. Er kwamen namelijk nieuwe werkwoorden bij die
woorden eigenlijk vandaan? En is het echt waar dat de vaak niet goed in het systeem met de klinkerwisselingen
sterke werkwoorden een bedreigde woordsoort zijn, omdat pasten. Voor deze werkwoorden ontstond een ander
ze verdrongen worden door de zwakke werk woorden? vervoegingssysteem.
Daarbij bleef de stamklinker hetzelfde, en werd de
Klinkerwisselingen verleden tijd afgeleid met een achtervoegsel dat de voor-
Het Nederlands heeft zo’n tweehonderd sterke werk- loper is van de uitgangen -de en -te. Mogelijk was dit
woorden zoals lopen – samenstellingen en afleidingen als achtervoegsel oorspronkelijk de d die ook in het werk-
teruglopen en verlopen niet meegerekend. Ze zijn een over- woord doen zit. Heel simpel gezegd: in het Germaans ging
blijfsel van het Proto-Indo-Europees, de vooroudertaal men de verleden tijd uitdrukken door de verleden tijd van
van vele Europese en Aziatische talen die rond 4500-2500 doen achter het werkwoord te zetten: ‘minnen deed’ en
v.Chr. werd gesproken. Daarin drukte je de tijden van het ‘maken deed’. Dat werd later kortweg ‘minnede’ en
werkwoord uit door middel van regelmatige klinker- ‘makede’. In de vroege Middeleeuwen ontstond het verschil
wisselingen in de stam, zoals lopen - liep en rijden - reed. tussen -de en -te, en zo werd het minde en maakte.

18 Onze Taal

5
2

:
5
0
9
9
-
O T _ 0 3 2 5 _ 1 8 - 1 9 _ S t e r ke w e r kw o o r d e n . i n d d 1 8 2 29-04-2025 09:53 3
OT_0325_18-19_Sterke werkwoorden.indd 18
0
2
0
4
-