Page 15 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR
P. 15
Stadstaalkundige Ter Denge
in Nijmegen
Schrijver en ‘Nedersaktivist’
Martin ter Denge over de
Luis Miguel Rojas-Berscia is in 2024 Nedersaksische taal.
aangesteld als ‘stadstaalkundige’ van
Nijmegen, door de letterenfaculteit van
de Radboud Universiteit, in samen-
werking met het Besiendershuis (“huis Choas
van verbeelding”). De bedoeling van
het project is te onderzoeken hoe het Foto: Gerbert Voortman
gaat met het stadsdialect, en te inven-
tariseren welke talen er in Nijmegen
worden gesproken. Geluidskunstenaar
Elise ’t Hart zal al die talen verwerken in
een audiovisueel kunstwerk.
Op 23 mei wordt Rojas-Berscia
tijdens het festival Nijmegen Taal- erder knipoogde ik al dat ik alles met Twents accent
hoofdstad geïnaugureerd als stads- schrijf. Andersom werkt dat ook: in mijn hoofd klinken al
taalkundige. Dan zullen ook de eerste Ejullie schrijfsels Twents. Daar doen jullie lekker helemaal
resultaten van het onderzoek bekend- niks aan, moehaha. Maar ieder geintje is een seintje.
gemaakt worden, en wordt het kunst- ‘Verdeel en heers’ is makkelijk in de Saksenmarken:
werk van Elise ’t Hart gepresenteerd. gewoon vragen hoe je de ‘donkere a-klank’ schrijft. Daar zijn
mensen schreeuwend om weggelopen bij inter-Saksische
overleggen. Nedersaksisch schrijven is choas, eh, chaos.
Dat heeft meerdere oorzaken. We hebben ten eerste geen
Over talen bestaan allerlei vaste ideeën, standaardplat: het dialect klinkt om de drie kilometer net
bijvoorbeeld dat Frans de taal van de liefde weer anders. Ten tweede krijgen wij op school uitsluitend
is, en dat Duits bij uitstek geschikt is voor Nederlandse spellingsregels door de strot gedouwd aan-
filosofie. Hoe zie jij dat, als geleerd. Nedersaksisch wordt doodgezwegen. Roeiend met
ervaringsdeskundige? de riemen die we hebben, proberen we dus taal A te vangen in
“Dat zijn allemaal volkswijsheden. En die regels van taal B. Dat past niet lekker. Resultaat: inconsistent
clichés kunnen ook gebruikt worden voor en semifoneeties knooiboksenwerk met dâkjes, accèènt’n,
het discrimineren van inheemse talen. Je dubbele kleenkers en appestroff’n.
kunt zeggen: in een inheemse taal kun je We laten het er dus letterlijk uitzien als verbasterd, moeilijk
geen tekst over filosofie schrijven, en dus is leesbaar Nederlands. Om daarna te roepen dat het toch echt
het een domme taal. Maar dan moet je – nee echt! – een eigen taal is. (Ik vraag me dus ook af wat ik
bedenken dat je in het Nederlands of het eigenlijk in dit blad doe.)
Duits misschien geen goede beschrijving Dan nog het probleem dat er maar één correct dialect is:
kunt geven van de aard en het gebruik van het mijne. Dus moet iedereen het precies zo lezen als ik het
de verschillende planten van de Amazone. uitspreek. Terwijl er wel 600 kilometer aan taalvariatie tussen
Het heeft allemaal dus ook weer heel veel te kan zitten: het Nedersaksische gebied past Nederland drie
maken met de cultuur, met de achtergrond keer in. (Ja, dit was een correcte zin in het Nedersaksisch.)
van de mensen die de talen spreken.” De kracht van bijvoorbeeld Engelse spelling is dat je er
Wat heeft je enorme talenkennis je geleerd geen accent aan ziet. Zo kan car van de VS tot Australië begre-
over taal en over talen? pen worden, maar overal anders klinken. Komen wij aan met
“Grammaticaal gezien zie ik meer overeen- ons werk, weark, wark, waik, waark en woark, alleen al in Twente.
komsten dan verschillen tussen al die talen. Met andere woorden: da’s wat voor ons, zo’n etymologi-
Cultureel gezien vind ik die taaldiversiteit sche spelling, gebaseerd op de oorsprong in plaats van de
heel waardevol als weerspiegeling van een uitspraak. Want het is van de zotte dat we Nedersaksisch
grote rijkdom aan leefgemeenschappen. schrijven met Nederlandse regels, terwyl as wy in de Hansetyd
Tegelijk zie ik dat die culturele diversiteit al min of meyr nen skryvstandaard hadden. Den künnet wy
aan het verdwijnen is doordat inheemse med wat kleine anpassingen når vandage prima bruken.
talen en hun sprekers worden gediscrimi- En dat gebeurt ook al, met de Nysassiske Skryvwyse. Eén
neerd, onderdrukt, tot een minderheid taal, één gezicht. Google maar.
worden gemaakt en worden uitgebuit. Dat is
zorgelijk. Taaldiscriminatie is slechts een Martin ter Denge
excuus voor discriminatie om heel andere
redenen.” ■
Onze Taal 15
5
2
:
0
1
1
0
2
9
OT_0325_10-15_Interview.indd 15
O T _ 0 3 2 5 _ 1 0 - 1 5 _ I n t e r vi e w . i n d d 1 5 29-04-2025 11:02 2
-
-
2
0
4
