Page 19 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR
P. 19
Nieuw systeem Sinds de Middeleeuwen
Het oude regelmatige systeem van de klinkerwisselingen
kreeg dus concurrentie van een nieuw systeem. Dat nieuwe
systeem was gemakkelijker toe te passen: je kon immers is het aantal sterke
gewoon -de achter de stam van het werkwoord zetten. De
grootste groep sterke werkwoorden werd daardoor al ‘ver- werkwoorden met een
zwakt’ toen de Germaanse talen ontstonden. Een vorm als
niezen - noos - genozen heeft daardoor al vele eeuwen ge- derde afgenomen.
leden het bijltje erbij neergegooid. Sinds de Middel eeuwen
is het aantal sterke werkwoorden naar schatting nog eens
met een derde afgenomen. Zo bliezen ook ‘Ik biek een
taart’ en ‘Ik kreesch om hulp’ al lang geleden de aftocht.
Welke sterke werkwoorden hebben standgehouden?
Dat zijn vooral de werkwoorden die vaak voorkomen. ervaren in alle woordenboeken de oude verleden tijd ervoer
Vormen als liep en zong zijn nog steeds zo stevig verankerd én de nieuwere vorm ervaarde – en dan weet je wel welke
in onze taal dat ze immuun zijn voor de verlokkingen van kant het op gaat. Toch is niet te voorspellen of alle sterke
de achtervoegsels -de en -te. Voorlopig zeggen we dus ‘Toen werkwoorden zullen verdwijnen, en zeker niet wanneer dat
ik naar huis liep, zong ik een liedje’ en niet ‘Toen ik naar dan zal zijn. Een kleine kudde van deze oude trouwe
huis loopte, zingde ik een liedje.’ taaldino’s is nog springlevend. ■
Dat betekent wel dat sterke werkwoorden die minder
vaak voorkomen, zwakker komen te staan. Zo staat bij Met dank aan Wesley Eikenaar.
Tien werkwoorden in beweging
jagen uitpluizen zweren ervaren verschuilen melken verraden spugen raden schuilen
jaagde uitpluisde zweerde ervaarde verschuilde melkte verraadde spuugde raadde schuilde
10% 10% 11% 19% 19% 35% 63% 93% 98% 99%
joeg uitploos zwoer ervoer verschool molk verried spoog ried school
90% 90% 89% 81% 81% 65% 37% 7% 2% 1%
Deze werkwoorden zijn volgens een of meer woordenboeken en spellinglijsten sterk én zwak. Welke vervoeging is in de
praktijk het gebruikelijkst? We hebben dat opgezocht in het Corpus Hedendaags Nederlands, een enorme verzameling van
teksten uit kranten, tijdschriften, blogs, journaaluitzendingen en boeken van de afgelopen dertig jaar. Daaruit blijkt dat er
grote verschillen zijn tussen deze werkwoorden. Sommige sterke vervoegingen zijn al bijna uitgestorven, andere blijken nog
springlevend. Als je wilt aansluiten bij wat nu gangbaar is, zie je hier welke vorm je het best kunt kiezen.
Onze Taal 19
2
5
:
5
0
9
9
-
OT_0325_18-19_Sterke werkwoorden.indd 19
O T _ 0 3 2 5 _ 1 8 - 1 9 _ S t e r ke w e r kw o o r d e n . i n d d 1 9 2 29-04-2025 09:53 3
0
2
0
4
-
