Page 16 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR

moet hebben gemaakt
moet gemaakt hebben

gemaakt moet hebben
Streektalen
gemaakt hebben moet

Hoe zeggen we wat waar? Het wordt in kaart
gebracht door de makers van de Atlas van het Gemaakt hebben moet
dialect in Vlaanderen (2021) en de Atlas van het is in de Friese dialecten vaak de enige acceptabele
dialect in Nederland, waaraan nog gewerkt wordt. vorm, en wordt daarnaast gebruikt in een lange
strook langs de Nederlandse kust, van
moet hebben gemaakt moet hebben gemaakt
moet hebben gemaakt
Die werkwoorden moet gemaakt hebben
Noord-Holland tot en met Groningen,
moet gemaakt hebben
moet gemaakt hebben
en ook in het oosten van Nederland.
gemaakt moet hebben
gemaakt moet hebben
gemaakt hebben moet
gemaakt hebben moet
gemaakt moet hebben
aan het einde Gemaakt moet hebben moet hebben gemaakt
gemaakt hebben moet
is de populairste vorm, die in bijna heel
moet gemaakt hebben
Nederland en Vlaanderen gebruikt wordt.
moet hebben gemaakt
gemaakt moet hebben
moet hebben gemaakt
moet gemaakt hebben
Marc van Oostendorp en Veronique De Tier
gemaakt hebben moet
moet gemaakt hebben
moet hebben gemaakt
Stijn Fabri en Steven Theunis gemaakt moet hebben
gemaakt moet hebben
moet gemaakt hebben
gemaakt hebben moet
Een beetje Nederlandse zin eindigt op een groep aan elkaar geklonterde
werkwoorden. Neem “Mieke weet dat ze voor drie uur de soep gemaakt De meeste mensen gebruiken
gemaakt moet hebben
moet hebben.” Dat zijn er drie: gemaakt, moet en hebben. meer dan één volgorde. gemaakt hebben moet
Logischerwijs kun je die drie werkwoorden op zes verschillende Er zijn zelfs best veel plaatsen
gemaakt hebben moet
manieren ordenen: waar drie volgordes gebruikt
worden, en op een enkele
» moet hebben gemaakt plaats zijn het er zelfs vier.
» moet gemaakt hebben
» gemaakt moet hebben moet hebben gemaakt
» gemaakt hebben moet
moet gemaakt hebben
» hebben moet gemaakt Moet hebben gemaakt
» hebben gemaakt moet is kenmerkend voor het
midden en het oosten van
gemaakt moet hebben
De laatste twee volgordes komen in geen enkel Nederlands Nederland. De volgorde
dialect voor: hebben staat in dit soort gevallen kennelijk wordt in het zuiden maar
gemaakt hebben moet
liever niet vooraan in dat groepje. Maar verder blijft er heel weinig gebruikt.
geen werkwoord op zijn plaats staan wanneer we door het
dialectlandschap rijden en overal vragen wanneer die
minestrone nu gaar is.
Overigens plaatst ook het Duits werkwoorden aan moet hebben gemaakt
het eind van de zin. Opvallend is daarbij dat ook in de
Duitse dialecten de laatste twee volgordes niet of nau- moet gemaakt hebben
welijks voorkomen, maar de andere wel.
Zo veel variatie is wonderlijk: meestal is de woord- Moet gemaakt hebben
gemaakt moet hebben
volgorde in Nederlandse en Duitse dialecten vrij strikt, wordt overwegend in het
dus waarom is die werkwoordsklont aan het eind zuiden gebruikt, en is daar
gemaakt hebben moet
dan zo variabel? En waarom is het niet mogelijk om zelfs de dominante vorm –
het hulpwerkwoord hebben voorop te zetten? Het al zijn andere volgordes ook
antwoord daarop is nog onbekend, maar wel weten vrijwel altijd gangbaar.
we waar zoal welke zinnen voorkomen.

De gegevens komen uit historisch dialectonderzoek.
Zie Onzetaal.nl/streektalen.

16 Onze Taal

-
-
3

5
0
2
:
5
3

1
2
7
OT_2025-3- Werkwoorden DEF.indd 2 2 27/02/2025 13:55 5 O T _ 2 0 2 5 - 3 - W e r kw o o r d e n D E F . i n d d 3 27/02/2025 13:55 5
_
T
/
2
2
/
0
n
d
i
F
.
d
2
0

E
o
o
kw
e
r
r

D
n
d
e

5
0
2

5
OT_2025-3- Werkwoorden DEF.indd 3
:
1
3
2

2
5
W
7
2
/
/
0
O OT_0325_16-17_Streektalen.indd 16OT_0325_16-17_Streektalen.indd 16
2 29-04-2025 09:0229-04-2025 09:02