Page 12 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR

eel steden in Zuid-Amerika en had het Shawi NEC. Het werd ons duidelijk dat het
hebben een als casestudy.” Nijmeegs niet langer gesproken wordt
stadsdichter, in de Benedenstad, of ergens anders
maar Nijmegen Blokkering in de stad, maar alleen bij thuis-
heeft daar- “Vervolgens heb ik in de Grote wedstrijden van NEC, in het stadion
naast, als enige Zandwoestijn in Australië onder De Goffert. Daar hoor je dan uitdruk-
gemeente in de andere de Kukatja-taal bestudeerd, kingen als haije (‘hou je goed’) en tot
Lage Landen en en in Taiwan het Yilan-creools. kiek (‘tot kijk’). Het ‘huus’ van het
waarschijnlijk Uiteindelijk kwam ik in 2022 terug Nijmeegs is niet langer de stad met
zelfs in de hele in Nijmegen voor een postdoctoraal zijn oudere sprekers, maar De Goffert,
wereld, een ‘stadstaalkundige’. Die project over het Nijmeegs, een taal met vooral ook jeugdige supporters.
functie wordt bekleed door iemand waarmee ik me sinds die tijd ook ben In de taalkunde hebben we het vaak
die oorspronkelijk niet uit Nijmegen blijven bezighouden.” over een ‘sociolect’: de taal van een
komt, en ook niet uit Nederland, maar Hoe past het Nijmeegs in het rijtje sociale groep. Maar hier zou je kun-
uit Peru: de 34-jarige taalwetenschap- talen die je hebt onderzocht? nen spreken van een ‘voetbal-lect’.”
per Luis Miguel Rojas-Berscia, docent “Het Nijmeegs – wij zeggen hier “Bij die jonge NEC-supporters
aan de Nijmeegse Radboud Universi- ‘Nimwèègs’ – is óók een inheemse zagen we daarnaast een verschijnsel
teit. Met een groep studenten gaat hij taal. Wat een taal inheems maakt, dat taalkundige Kristel Doreleijers al
sinds vorig jaar augustus na welke heeft niets van doen met eigen- eerder heeft ontdekt in Brabant: dat
talen er zoal worden gesproken in schappen van die taal zelf, maar jongeren zich nadrukkelijk als groep
Nijmegen, en hoe het staat met het alleen met externe sociale factoren, identificeren door hun dialect extra
dialect van de stad. De eerste resul- zoals economische relaties en on- aan te zetten. Ze doen dat met
taten van het onderzoek worden op gelijke machtsverhoudingen. Zo heb zogeheten ‘hyperdialectismen’. In
23 mei bekendgemaakt. Dan zal ik ontdekt dat het Shawi een soort Brabant breiden ze bijvoorbeeld de
Rojas-Berscia ook officieel worden van blokkering heeft ondergaan dialectvorm unnen hond (‘een hond’)
gepresenteerd als stadstaalkundige. doordat de Shawi steeds meer Spaans bewust uit tot unnenen hond – ze
Een Peruaan die stadstaalkundige zijn gaan gebruiken voor de handel doen er dus een schepje bovenop.
wordt in Nijmegen: dat is verras- en andere contacten met de buiten- In Nijmegen doen ze tegenwoordig
send. Hoe kwam je hier terecht? wereld. De eigen taal werd daardoor ook aan hyperdialectismen. NEC-
Rojas-Berscia: “Ik ben drietalig iets voor alleen in het dorp.” supporters nemen daarbij ook rustig
opgevoed, in het Spaans van mijn “Iets dergelijks is er ook met het kenmerken van andere dialecten over.
Peruaanse vader en het Italiaans en Nijmeegs aan de hand. De informan- Ze gebruiken bijvoorbeeld brabantis-
Piëmontees van de familie van mijn ten die ik heb gesproken, zeggen bijna men, en kieken laten ze vaak een
moeder, die wortels heeft in de allemaal dat ze het Nimwèègs dat ze beetje Haags klinken: als kèken.”
Italiaanse streek Piëmont. Al jong in hun jeugd vlak na de Tweede
was ik enorm gefascineerd door taal Wereldoorlog in de Nijmeegse wijk Veldwerk
en talen, en dus ging ik ook taal- Benedenstad spraken, nu niet meer Hoe zit het met het andere onderdeel
wetenschap studeren. Als student gebruiken. Ze schamen zich ervoor. van het stadstaalkundige-project:
hield ik me in Peru bezig met de taal Dat is ook wel te begrijpen, want het de taaldiversiteit in Nijmegen?
van de Shawi, een inheems volk in het Nijmeegs gold in het verleden als een “Nijmegen blijkt echt meertalig te
Amazonegebied. In 2013 vertrok ik ‘lelijk’ dialect. Hier zie je dus ook zo’n zijn. Naast Nederlands en Engels
naar Nijmegen omdat ik graag mijn soort blokkering.” hoor je er bijvoorbeeld ook Turks,
master wilde doen bij Pieter Muysken, Marokkaans-Arabisch, West-Armeens
een Nijmeegse hoogleraar die een Voetbal-lect en talen van de Syrische en Afghaanse
internationaal befaamd deskundige Heb je intussen nieuwe ontdekkin- gemeenschap, en naast Nijmeegs ook
was op het gebied van Zuid-Ameri- gen over het Nijmeegs gedaan? Venloos, Groesbeeks en Arnhems.
kaanse inheemse talen. Na die master “Ja, zeker. Een van de mooiste is dat Een paar jaar geleden kwam ik hier in
begeleidde hij, samen met taal- het dialect ondanks die blokkering het zogeheten Language Exchange
kundige Stephen Levinson, ook door oudere sprekers niet verdwenen Café een vrouw uit Bolivia tegen die
mijn promotie-onderzoek. Helaas is is, maar dat het zich heeft verplaatst. als moedertaal het Quechua had, de
Muysken in 2021 overleden. Mijn Ik heb gemerkt dat heel veel mensen taal die al werd gebruikt in het
proefschrift ging over de achter- die Nijmeegs konden praten een Inca-rijk. Ik kan die taal ook spreken
gronden van de grote taaldiversiteit connectie hadden met de voetbalclub – in Peru heb ik er les in gegeven. Ik

12 Onze Taal

2
5

:
0
1
1
9
-
OT_0325_10-15_Interview.indd 12
O T _ 0 3 2 5 _ 1 0 - 1 5 _ I n t e r vi e w . i n d d 1 2 2 29-04-2025 11:01 1
0
2
0
4
-