Page 25 - OnzeTaal_mei2020_HR

Illustratie: Vick Debergh In de maanden voordat het coronavirus toesloeg, werd er in Nederland

een flink aantal grote demonstraties gehouden, bijvoorbeeld voor klimaat-
bescherming of tegen het stikstofbeleid. Daarbij waren veel opmerkelijke
spandoeken en protestborden te zien. Wat stond er zoal op?

EVELINE VAN RIJSWIJK
POLITIEK HISTORICUS EN THEATERMAKER

“Ook uw kak

geeft ammoniak”

Taalcreativiteit op protestborden

et is nu bijna niet meer voor te stellen, (klimaatmars) of “Rutte, niet fucken met deze kutten”
maar vorig jaar was het Malieveld in Den (Women’s March Amsterdam). Ook de voornaam van
Haag bijna continu het toneel van mensen, de premier biedt mogelijkheden. Tijdens een van de
H meningen en machines. Zeshonderd kilo klimaatprotesten houdt een scholier een bord omhoog
graszaad moest er zelfs aan te pas komen om de tien met een aanklacht tegen het gebrek aan actie bij Rutte.
hectare aan democratie weer te herstellen. En niet al- Zijn leus? “Hé Mark, slappe kwark”.
leen op het Malieveld, maar ook op de snelweg, voor Tussen alle borden zitten soms ook ogenschijnlijk
provinciehuizen en in de stromende regen op de straten eenvoudige rijmpjes die bij nader inzien toch uitnodigen
van Amsterdam verzamelden zich mensen met span- tot nadenken. “Ook uw kak geeft ammoniak” is daar een
doeken, T-shirts en protestborden om hun mening te mooi voorbeeld van. De boer die het bord op zijn trekker
geven over het klimaat, vrouwenrechten of de positie bevestigde, is duidelijk tegen strengere stikstofmaat-
van boeren, bouwers en leraren. Als liefhebber van poli- regelen, maar verder? Wil hij ons een schuldgevoel aan-
tieke taal bestudeerde ik honderden foto’s op zoek naar praten? Of wil hij zelfs een kakverbod voor mensen?
de pareltjes onder de protestborden.
Een kleine kanttekening vooraf: een goede leus be- DRAMMER
denken kost uiteraard veel tijd en dat had niet iedereen. Tijdens de demonstraties wordt er ook veel gevarieerd
Zo stond er op een protestbord van een lerares: “Te druk op bekende uitspraken, slogans en liedjes. Het kunnen
voor een goede leus”. Een leraar naast haar had “Te veel verwijzingen zijn naar een beroemde filosoof (“Ik denk
op mijn bordje” geschreven, waarbij het woord bordje dus ik ben vegan”), de populaire zanger Gerard Joling
maar voor de helft te lezen was. Want tja, chronisch te (“Ik heb er geen leerkracht meer voor”) of VVD-leider
veel op dat bordje. Er waren gelukkig ook veel demon- Klaas Dijkhoff en zijn scheldwoord klimaatdrammer in
stranten die wél hun hele ziel en zaligheid hadden ge- combinatie met John Lennon (“You may say I’m a dram-
legd in het maken van een bord. “Wij hebben meer aan- mer, but I’m not the only one”). Zulke variaties zijn
dacht besteed aan dit bord dan het kabinet aan onze toe-
komst”, aldus het verwijt van een jonge vrouw tijdens
een van de vele klimaatprotesten afgelopen jaar. Er wordt veel gevarieerd

RETTEKETET op bekende uitspraken,
Veel demonstranten blijken een voorliefde te hebben
voor rijm. Dat is logisch, want rijmende slogans blijven slogans en liedjes.
langer hangen, en als je daar zin in hebt, kun je ze ook
beter scanderen. Maar als je rijmt, moet je het natuurlijk
wel goed doen. “Retteketet, wij willen Baudet”, een leus vaak herkenbaar en toveren al gauw een glimlach op je
gesignaleerd tijdens het boerenprotest, rijmt bijvoor- gezicht. Sommige verwijzingen zal niet iedereen begrij-
beeld niet; hoe vaak moet Baudet nog uitleggen dat je pen. Dat “In gelul kun je niet studeren” (bij het leraren-
die t op het eind niet moet uitspreken? Beter geslaagd is protest) een variatie is op de historische uitspraak “In
“Retteketet, wat een schijtkabinet”. Ander opmerkelijk geouwehoer kun je niet wonen” van de markante PvdA-
rijm dat de revue passeerde: “Minder CO 2, of naar de politicus Jan Schaefer, zullen veel jonge mensen niet
kloté” – tja, het klinkt niet echt alsof de wereld morgen weten, al maakt het voor het begrip van de slogan niet ONZE TAAL 2020 — 5
vergaat. uit. En wie de uitspraak “Groeten uit Brabant, kut” van
Bij het bekritiseren van bewindslieden is rijm soms de New Kids niet kent, zal de slogan “Groeten uit Bra-
een enorme uitdaging. Probeer maar eens iets leuks te bant, kutkabinet” toch wel snappen.
verzinnen bij Kajsa Ollongren of Ferdinand Grapper- Opvallend is dat jongeren graag variaties bedenken
haus. Met de naam van de minister-president kun je op liedjes – kinderliedjes bijvoorbeeld (“Zeg poolkapje
makkelijker uit de voeten, in het bijzonder als je voor waar ga je heen?”), maar ook hedendaagse hits: “Alle
een lekker platte leus gaat: “Rutte, stop met kutte” tieners zeggen nee tegen meer CO 2” (een erg populaire  25