Page 13 - Onze Taal _mei2019_HR

TEST

TAALADVIESDIENST

de inwoneraanduiding Zeeuw. De aflei- A. Test uw spellingkennis
dingen Zeelands en Zeelander kwamen KORTE TAALTIPS 1. a. déja vu-indruk
in het verleden ook wel voor, maar zijn b. deja-vu-indruk
nooit echt gebruikelijk geworden. Eega Het woord eega kan zowel c. déjà-vu-indruk
In de tijd dat Nieuw-Zeeland zijn een man als een vrouw aanduiden. 2. a. feniks
naam kreeg, was het woord zeeuws (als De vorm ega is niet juist. b. fenix
bijvoeglijk naamwoord bij zee) niet >> onzetaal.nl/eega c. phoenix
meer gangbaar; Zeeuws was sterk 3. a. guerillaoorlog
verbonden met de provincie Zeeland. Gevlei/gevlij Vleien (‘slijmen’) b. guerilla-oorlog
Daarom werden het bijvoeglijk naam- en dat gevlei van jou (‘geslijm’) zijn c. guerrillaoorlog
woord en de inwonernaam van Nieuw- met een korte ei, maar in het gevlij
Zeeland op een regelmatige manier komen is met een lange ij. B. Vergroot uw woordenschat
gevormd: Nieuw-Zeelands en Nieuw- >> onzetaal.nl/gevlij 1. granulair
Zeelander. a. korrelig
Riskant/risicovol De woorden b. te maken hebbend met
riskant en risicovol bestaan beide, de klieren
(NIET) MEER DAN TERECHT en zijn in de meeste contexten als c. zwaar
n een voetbalverslag las ik: “De synoniemen te beschouwen. 2. humiliëren
I rode kaart was meer dan terecht.” >> onzetaal.nl/riskant a. menselijker maken
Is dat een juiste formulering, of had b. tot compost verwerken
er ‘niet meer dan terecht’ moeten c. vernederen
staan? 3. oemma
Er lijkt op het oog een verschil te be- a. betovergrootmoeder
staan tussen meer dan terecht en niet is een stijlfiguur – een soort beeld- b. wereldwijde gemeenschap
meer dan terecht, maar toch komen spraak – waarbij je niet rechtstreeks van moslims
deze formuleringen in de praktijk vaak zegt wat je bedoelt, maar een woord c. open kajak
op hetzelfde neer. gebruikt dat daarmee te maken heeft.
Meer dan terecht is een versterking Je ‘verschuift’ je woordgebruik: in C. Zoek de fouten
van terecht; het betekent zoveel als plaats van te zeggen dat iemand zélf 1. Sinds zijn diëtist-accupuncturist
‘ontzettend terecht, volkomen op zijn jong is, zeg je dat zijn leeftijd jong is. hem aanbeviel geen zelfge-
plaats, dik verdiend’. De schrijver van Van metonymie zijn voorbeelden te brouwd bier meer te consume-
het voetbalverslag was het dus blijk- over. Bijvoorbeeld koppen tellen, waar- ren, ziet hij er minder pips uit.
baar volkomen eens (of, met een vari- mee bedoeld wordt: ‘mensen tellen’. Of 2. Inmiddels drinkt hij überhaupt
atie op zijn eigen woorden: ‘meer dan goud winnen (bij een kampioenschap): geen alcohol meer en deze absti-
eens’) met het feit dat er een rode daarbij gaat het om een gouden me- natie heeft en passant ook tot
kaart werd uitgedeeld. daille. En een mooi berglandschap aan de minder promiscu gedrag geleid.
Niet meer dan terecht betekent, als muur verwijst naar een afbeelding (een
het neutraal bedoeld is: dat is redelijk, schilderij, een foto) van een bergland- D. Extra
billijk, begrijpelijk. Bijvoorbeeld: ‘Het is schap. Op www.onzetaal.nl/metonymie Wat is dit voor knoop: de platte
niet meer dan terecht dat u een snelle staan nog meer voorbeelden. knoop, de halve steek, de mastworp
levering van uw bestelling verwacht.’ De tegenhanger van op jonge leeftijd of de paalsteek?
Maar die neutrale bijklank is er lang is overigens niet op oude leeftijd, maar
niet altijd. Wanneer de woorden niet bijvoorbeeld op hoge leeftijd of op latere
meer dan worden toegevoegd aan een leeftijd. Metonymie is niet voorspel-
tamelijk feitelijk of zakelijk klinkend baar. 
woord, kan de formulering juist ken-
merken krijgen van een eufemisme of
understatement: ‘Dat is niet meer dan
redelijk’, ‘Dat is niet meer dan logisch’, MEER TAALADVIES?
‘De rode kaart was niet meer dan te- Wilt u direct antwoord op een taalvraag?
recht.’ En op die manier wordt dan Dan kunt u ons bellen: de Taaladvies-
juist uitgedrukt dat iets zéér redelijk, dienst is elke werkdag telefonisch
billijk, logisch of terecht is – net als bereikbaar (zie het colofon voor meer
meer dan terecht eigenlijk. informatie). U kunt ook vragen stellen
via het formulier op www.onzetaal.nl/
vraag; u krijgt dan binnen enkele dagen ONZE TAAL 2019 — 5
OP JONGE LEEFTIJD antwoord per e-mail.
aak lees ik over mensen die ‘op Op onze website worden tal van
V jonge leeftijd’ iets gedaan heb- taalkwesties behandeld: www.onzetaal.
ben. Klopt dat wel? Een leeftijd is nl/taaladvies. Voor de spelling van vele
toch niet jong? tienduizenden woorden en namen De antwoorden vindt u op
Er is bij op jonge leeftijd sprake van (mét uitleg) kunt u ook terecht op onze bladzijde 23 van dit nummer.
metonymisch taalgebruik. Metonymie spellingwebsite: www.spellingsite.nu. Illustratie: Wikimedia 13