Page 19 - OnzeTaal_jan2021_HR

beeld dat je, als zwaar persoon, al een leven lang met werken de deelnemers samen en moeten ze gezamenlijk
je meedraagt. Constant ben je je ervan bewust dat ande- keuzes maken bij bepaalde situaties. Ten slotte komen
ren jou kunnen veroordelen op grond van je lichaams- de spelers in het laatste vakje terecht en rondt de app
omvang. Maar die anderen hebben op hun beurt meestal het verhaal af met de moraal: “… dat je na dit spel beter
niet door wat ze precies teweegbrengen. Onbewust met verschillen in gewicht kunt omgaan zonder dat de
klinken in goedbedoelde opmerkingen van vrienden en ander zich rot voelt.”
familie, en in aanwijzingen van de huisarts of diëtist,
vaak vooroordelen door. Dit maakt overgewicht een HAMBURGER
ongemakkelijk gespreksonderwerp. Het is een taboe, en Het idee achter het spel is dat je door middel van rollen-
dit vormt een barrière voor het overbrengen van kennis spel het negatieve effect van het stigma kunt verminde-
over een gezond gewicht. ren. Aan de ene kant kun je spelers bewust maken van
hun vooroordelen; ze ervaren hoe het is om gestigmati-
GANZENBORD-ACHTIG seerd te worden en ze leren welke handelingen precies
Hoe kun je deze gespreksbarrière doorbreken, en iets als stigmatiserend worden ervaren. Aan de andere kant
doen aan het stigma? Door mensen met overgewicht en kunnen de verhalen mensen met overgewicht helpen
hun directe sociale omgeving te helpen om er tóch over om met het stigma om te gaan; horen dat anderen het-
te praten. Om het gesprek over vooroordelen en gewicht zelfde meemaken, kan al verlichting brengen. Daarnaast
op gang te brengen, hebben we het ‘Bal & Spriet Spel’ stimuleert het om eigen ervaringen met anderen te de-
ontwikkeld, als onderdeel van het ‘Healthy Storytel- len, en dat helpt om strategieën te verzinnen om met
ling’-project. Daarin werkt de Technische Universiteit het stigma om te gaan.
Delft samen met een aantal universiteiten en maat- De gebeurtenissen in het Bal & Spriet Spel zijn geba-
schappelijke organisaties aan het voorkomen van obesi- seerd op persoonlijke verhalen van mensen met overge-
tas door mensen op een begrijpelijke manier meer ken- wicht, huisartsen, obesitasbehandelaren, en leden van
nis over een gezonde leefstijl aan te bieden. Mensen die de stichting Over Gewicht, en op verhalen uit de media.
laaggeletterd zijn, hebben extra baat bij zulke hulp. Zij Na een aantal gesprekken ontstond er een eerste set
vinden lezen lastig, houden er ook niet van, zijn minder verhalen over gestigmatiseerd worden op grond van ge-
makkelijk te bereiken via campagnes en gaan minder
snel naar de dokter. Volgens recente schattingen is zo’n
veertien procent van de Nederlanders laaggeletterd. Moet je voor een zwaar
Bij elkaar gaat het om ongeveer tweeënhalf miljoen
mensen. iemand woorden gebruiken
Het Bal & Spriet Spel is een ganzenbord-achtig spel,
waarin je als Bal of als Spriet een rol speelt in verhalen als mollig, obees, volslank
die gebaseerd zijn op echte ervaringen, zoals de boven-
staande van Bennie. Het spel bestaat uit een speelbord, of dik?
pionnen en een app. De app doet dienst als spelleider,
dobbelsteen en verhalenverteller. De spelers krijgen de
“ Er is nog één smal speluitleg en alle gebeurtenissen via audio te horen, wicht, zoals veroordelende blikken als je een hamburger
zodat ze niet hoeven te lezen.
eet in een restaurant en twee stoelen moeten boeken
De namen van de twee personages in het spel verwij-
voor een vliegreis. Die verhalen hebben we getoetst door

stoeltje vrij. Wat doe je?” zen naar hun gewicht: Bal vertegenwoordigt de zware ze voor te leggen aan mensen met overgewicht in buurt-
huizen en cliënten bij een obesitaskliniek. Het resultaat:
persoon, die het slachtoffer is van stigmatisering; Spriet
staat voor de onwetende niet-zware ander, die, vaak on-
een verzameling persoonlijke verhalen over stigmatise-
bedoeld, de dader is van stigmatisering. Beide persona-
ges maken individueel van alles mee, maar komen gedu- ring van overgewicht die we konden verwerken in het
spel.
rende het spel steeds dichter tot elkaar. Totdat ze samen Uit alle verhalen bleek dat gewicht niet alleen een
verdergaan en eindigen met een lang en gelukkig leven. gevoelig onderwerp is waarover vooral indirect wordt
gepraat, maar ook een kwestie die voor iedereen net
DILEMMA’S anders ligt. Voor de een is het niet naast iemand durven
Hoe gaat het spel in zijn werk? Er kan gespeeld worden zitten in de bus vanwege je lichaamsomvang een zeer
met twee tot zes spelers. Bij twee spelers kiest iedere herkenbaar probleem, terwijl een ander daar juist hele-
speler een rol: die van Bal of die van Spriet. Bij drie of maal geen moeite mee heeft. Met die variatie hebben we
meer spelers worden er teams gevormd. De spelers of in het spel rekening gehouden door geen goede of foute
teams kunnen dobbelen in de app, die vervolgens aan- uitkomsten voor te schrijven. In alle spelsituaties krijgt
geeft naar welk vakje de Bal- of Spriet-pion op het speel- de speler de mogelijkheid om de achterliggende bood-
bord moet worden verplaatst. Ieder vakje correspondeert schap zelf in te vullen.
met een bepaalde gebeurtenis die via de app te horen is.
Zo krijgen de spelers in de eerste fase van het spel di- GEUZENNAAM
lemma’s voorgeschoteld, bijvoorbeeld: “Bal stapt in een Bij alles wat te maken heeft met stigmatisering op grond
volle bus. Er is nog één smal stoeltje vrij. Wat doe je? van gewicht bleek taal een grote rol te spelen. Woorden
A) Klem zitten tegen anderen, B) Staan met pijn in je zijn dan van essentieel belang. Moet je voor een zwaar
rug.” Als er een keuze is gemaakt, is de andere speler aan iemand woorden gebruiken als mollig, obees, volslank of ONZE TAAL 2021 — 1
de beurt; die krijgt een ander dilemma te beoordelen. dik? Ons leek zwaar de meest neutrale term. Maar de
Na de dilemma’s krijgen de spelers expliciete voor- actiegroep Dikke Vinger maakt zich sterk om het woord
oordelen voorgelegd, waarop ze in twintig seconden dik te gebruiken als een objectieve omschrijving van
moeten reageren, zoals “Sprieten krijgen veel makkelij- iemands lichaamsomvang. Dik is voor hen een geuzen-
ker een baan dan wij.” Het staat de speler vrij om te rea- naam. Als onderdeel van het ‘Healthy Storytelling’-pro-
geren zoals hij of zij wil. Spelers spreken hun reactie uit ject onderzocht masterstudent Industrieel Ontwerpen
naar de andere spelers. In het laatste deel van het spel Sam van Eijk van de TU Delft dit probleem in haar afstu-  19