Page 16 - OnzeTaal_jan2021_HR

TAALLOKET TAALADVIESDIENST

VRAAG VAN DE MAAND

ANTWOORDEN OP
ONTKENNENDE VRAAG

Stel dat iemand vraagt: ‘Moet je nog niet
weg?’ Wat antwoord je dan, als je nog
niet weg hoeft? ‘Ja’, ‘Nee’, of nog iets
anders?

Met enige regelmaat krijgt de Taaladvies-
dienst de vraag hoe je moet antwoorden op Illustratie: Aleid Landeweerd
vragen met een ontkenning erin, zoals ‘Moet
je nog niet weg?’ of ‘Heb je geen honger?’ Het
is het gewoonst en het duidelijkst om hier met
‘Nee’ op te antwoorden, eventueel aangevuld met
‘hoor’ of ‘inderdaad niet’ of iets dergelijks.
Aardig wat mensen denken dat ‘Ja’ het juiste ant-
woord is als je nog niet weg moet of geen honger
hebt. Daarmee lijk je dat wat de ander zegt immers NIEUW OP ONZETAAL.NL
te bekrachtigen of het ermee eens te zijn: ‘Ja, ik
hoef inderdaad nog niet weg’, ‘Ja, ik heb inderdaad
geen honger.’ Met ‘Nee’ geef je volgens die gedach- WENKBRAUW
tengang het tegenovergestelde aan: ‘Nee, ik moet Wenkbrauw heeft van oorsprong niets met wenken te maken.
juist wel weg’, ‘Nee, ik heb toch wel honger.’ Het is een vervorming van wintbrauw; daarin is wint een oud
Maar het woord nee drukt lang niet altijd een woord voor ‘haar’. Toen wint in onbruik raakte en niet meer
tegenstelling uit. Juist in het antwoord op een ont- herkend werd – we hebben het dan over de Middeleeuwen –
kennende vraag is zo’n ontkennend woord een extra kwamen er allerlei verbasteringen in omloop. Uiteindelijk ‘won’
bevestiging van de situatie die in die vraag wordt de vorm wenkbrauw.
geschetst: ‘Nee hoor, ik hoef nog niet weg’, ‘Nee, ik Uit een van de verbasterde vormen is overigens ook wimper
heb inderdaad geen honger’, enz. ontstaan. Wimper en wenkbrauw, die allebei iets met haartjes bij
In alledaagse gesprekken zijn ontkennende vra- het oog te maken hebben, zijn dus verwante woorden.
gen heel gewoon. Degene die zo’n vraag stelt, laat Meer uitleg: www.onzetaal.nl/wenkbrauw.
er als het ware mee doorschemeren al een bepaald
antwoord te verwachten. De vraag ‘Moet je niet GEBOREN WORDEN/ZIJN
weg?’ suggereert min of meer: ‘Ik dacht eigenlijk dat Is er verschil tussen geboren worden en geboren zijn? ‘Demy werd
geboren in Apeldoorn’ is beschrijvender: het suggereert het
Wie een ontkennende begin van een verhaal of korte levensbeschrijving in de verleden
tijd. Daarna zou het bijvoorbeeld kunnen gaan over Demy’s
vraag stelt, verwacht al schooltijd en/of voetbalcarrière.
‘Demy is geboren in Apeldoorn’ is een losse mededeling over

een bepaald antwoord. Demy, een los feit; het is wat statischer. Het is net zo’n soort
mededeling als ‘Demy komt uit Gelderland’ of ‘Demy heeft kort
haar.’
Geboren is van oorsprong een voltooid deelwoord dat hoorde
je al weg moest, maar blijkbaar is dat niet zo.’ Ook bij baren (of een verouderde variant daarvan: gebaren). Baren
komt een vraag in deze vorm minder dwingend over was ooit een sterk werkwoord, maar het heeft nu een zwakke
dan bijvoorbeeld ‘Moet je (al) weg?’ vervoeging: baarde - gebaard.
En net zoals je ontkennende vragen niet te let- Meer uitleg: www.onzetaal.nl/geboren.
terlijk moet interpreteren, moet je een ontkennend
antwoord ook niet al te ‘wiskundig’ uitleggen. Twee BALKON(N)ADE
ONZE TAAL 2021 — 1 maar kunnen elkaar soms ook versterken. balkon, een vondst (en een woord) uit het begin van de corona-
negatieve elementen kúnnen elkaar opheffen (‘Daar
In het Groot Dictee der Nederlandse Taal van 2020 kwam het
zeg ik geen nee tegen’, ‘Dat is niet ongewoon’),
woord balkonnade voor. Dat is een muziekuitvoering vanaf een
En wat antwoord je op een ontkennende vraag
tijd.

Balkonnade is een vermenging van balkon en serenade. Het

als je wél weg moet, of wél honger hebt? Het stan-
wordt met dubbel n geschreven omdat je het met een korte o
daardantwoord is: ‘Jawel.’ Maar afhankelijk van de
uitspreekt (net als balkon zelf). Balkonade met één n zou rijmen
context zijn er ook heel andere woorden mogelijk,
bijvoorbeeld ‘Juist wel!’ of ‘O, nu je het zegt …’
op karbonade, en dat klopt niet. Balkonnade is vergelijkbaar met
bijvoorbeeld scheldkanonnade en claxonnade, waarin de n ook
wordt verdubbeld.
16 Meer uitleg: www.onzetaal.nl/balkonnade.