Page 32 - OnzeTaal_febmrt2021_HR

ONDERZOCHT ERICA RENCKENS

Waar houden taalkundigen zich mee bezig? Foto: Iris Vetter

Poëzie is overal

ls je afgaat op de verkoopcijfers, zou je kunnen
concluderen dat het genre poëzie op sterven na
A dood is – van veel dichtbundels worden hoog-
stens 150 exemplaren verkocht. Maar volgens onder-
zoeker Kila van der Starre is poëzie springlevend. Half
februari promoveert zij aan de Universiteit Utrecht op
haar onderzoek naar het gebruik van poëzie buiten het
boek.

POËZIETATOEAGES
In haar onderzoek maakt Van der Starre een onderscheid
tussen ‘binnen’ en ‘buiten’. “Dat bedoel ik enerzijds let-
terlijk: in huis bundels lezen ten opzichte van buiten ge-
dichten tegenkomen, ook in andere media”, legt ze uit.
“Anderzijds is het ook een figuurlijk onderscheid voor
binnen en buiten het literaire veld. Instagramdichters, Kila van der Starre onderzocht poëzie buiten het boek.
performancedichters en gelegenheidsdichters staan
buiten het literaire circuit en worden zelden tot nooit
besproken in de literaire kritiek en op de universiteit; een rouwadvertentie verwijst naar sterven, terwijl het op
die worden buitengesloten.” een gevel aan de kust doet denken aan de zee.
Zelf was Van der Starre al goed bekend met beide we-
relden. “Ik ben opgeleid tot literatuurwetenschapper in EINDRIJM
de traditie van de poëzieanalyse. Dat betekent boeken Poëzie binnen en buiten hebben elkaar ook nodig, zo
lezen uit de literaire canon en gedichten analyseren op laat de onderzoeker zien. “Ze hebben een relatie met
complexiteit en ambiguïteit. Maar daarnaast ben ik zelf elkaar. Gedichten uit de openbare ruimte worden soms
ook dichter. Samen met Babette Zijlstra vorm ik het duo opgenomen in boeken en andersom. Daarnaast dienen
Kila&Babsie; we doen mee aan poetryslams, poëziewed- gedichten op Instagram en op Plint-producten vaak als
strijden op een podium. Ik kijk veel poëzie op YouTube ‘instappoëzie’. Andersom sijpelen veel ideeën uit het
en ken mensen met poëzietatoeages. Zo realiseerde ik literaire circuit over wat een gedicht is door naar buiten:
me dat er een grote kloof zit tussen de manieren waarop eindrijm, grote metaforen. Dat zijn negentiende-eeuwse
ikzelf en vele anderen poëzie gebruiken in het dagelijks ideeën – het loopt wat achter op de moderne poëzie –
leven en hoe dat binnen de muren van de universiteit maar je ziet het terug in de gedichten buiten.” In moder-
gebeurt. Dat spanningsveld wilde ik uitwerken.” ne poëzie zijn eindrijm en het gebruik van korte regels
niet langer de norm.
CANDLELIGHT Van der Starre hoopt dat mensen ‘binnen’ door haar
De promovenda onderzocht in een nationale enquête onderzoek beseffen dat poëzie geen klein genre is en dat
onder ruim duizend Nederlanders hoe en hoe vaak zij het er wel degelijk toe doet. ‘Buiten’ hoopt ze vooral in
in aanraking komen met poëzie. “Daaruit blijkt dat het onderwijs verschil te maken. “De meeste mensen
de meeste poëzie buiten het boek wordt ervaren en ge- moet je in opbouwende stapjes laten kennismaken met
bruikt. Het is dus onterecht om non-boekpoëzie terzijde een bepaald genre. Begin dus niet met lastiger te volgen
te schuiven als een bijkomstigheid of marginaliteit van dichters als Kloos of Faverey, maar met een Instagram-
het genre.” Meer dan de helft van de ondervraagden dichter of rapper en bied dan aansluitend bij die vorm of
waardeert het spontaan tegenkomen van poëzie met thematiek een volgende tekst aan.” Ze geeft workshops
een 7 of hoger. om docenten hierbij te helpen.
Vervolgens ondervroeg Van der Starre vier groepen De komende tijd geeft Van der Starre les aan de Hoge-
gebruikers van specifieke buiten-vormen van poëzie: school van Amsterdam en de Universiteit Utrecht.
ONZE TAAL 2021 — 2/3 Ook legde ze een database aan met poëziecitaten in tussen mijn vakgebied en het onderwijs en de samen-
via Plint-producten (zoals posters en kussenslopen), het
“Daarnaast blijf ik als literatuurwetenschapper veel
lezingen en workshops geven, om bruggen te bouwen
radioprogramma Candlelight, Instagram en tatoeages.
leving.” Ze droomt ervan onderzoek te doen naar de
rouwadvertenties en verzamelt ze via Straatpoezie.nl
gedichten in de openbare ruimte.
geschiedenis van de mondelinge literatuur. “Ik vermoed
dat de obsessie voor het boek er ook mede voor heeft

Een gedicht dat op al deze plekken – én in boeken – is
terug te vinden, is ‘Eb’ van Vasalis. “Dan kun je zeggen:
gezorgd dat onze literatuurgeschiedenis zo enorm man-
wat maakt het nou uit waar het staat, het gaat toch om

bij het samenstellen van die geschiedenis?”
de tekst? Maar het bereik is buiten veel groter. Daar-
naast doet het ertoe hoe die tekst gepresenteerd wordt, nelijk en enorm wit is. Waar zijn we blind voor geweest
dat kent betekenis toe.” Zo blijkt uit Van der Starres Het proefschrift van Kila van der Starre, Poëzie buiten
32 analyse dat Vasalis’ regel “Ik trek mij terug en wacht” in het boek, is te downloaden via: Kilavanderstarre.com.