Page 34 - OnzeTaal_febmrt2021_HR

BOEKEN

Over nieuwe uitgaven in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent
niet dat de redactie ze aanbeveelt. Prijzen onder voorbehoud. RAYMOND NOË

WOORDEN MET VERHALEN ren (we zoenen niet meer), en de voor de Nederlandse Taal (INT). Vorig
Taalhistoricus Ewoud Sanders schreef in stroom grappen, verhalen, memes en jaar was het tweehonderd jaar geleden
zijn rubriek ‘WoordHoek’ in NRC Handels- nepnieuws die vrijwel meteen op gang dat De Vries werd geboren – en dat was
blad twintig jaar lang over de (soms kwam. Het boek is geïllustreerd met voor het INT reden voor allerlei festivi-
duistere) oorsprong en de (vaak verras- veel foto’s van coronataal en -beeld op teiten, zoals een symposium en een
sende) ontwikkeling van woorden en straat. dictee en – op de valreep van 2020 –
uitdrukkingen. Waar komt op z’n paas- Viraal Nederland. Taal en cultuur van de de uitgave van twee boeken. Het eerste
best vandaan? Wie kregen allemaal de eerste golf, onder redactie van Marc van boek, Matthias de Vries aan het woord,
bijnaam ‘de Mozart van …’? Waar was Oostendorp en Simone Wolff, is een bevat vooral korte lexicografische arti-
Russische les in krantenannonces van uitgave van Sterck & De Vreese en kelen van De Vries waarin hij “met zijn
een eeuw geleden een codewoord voor? kost € 17,50 (ingenaaid, 144 blz.). uitgebreide talenkennis, zijn onaflaat-
(Antwoord: ‘Slaag met de karwats’.) En ISBN 978 90 5615 724 1 bare speurzin en zijn wetenschappelijke
wie muntte het woord antisemitisme? werkwijze”, aldus de samenstellers, over
(Antwoord: Moritz Steinschneider in KRANTENKOPPEN de etymologie van woorden schrijft.
1860.) Een goede krantenkop is niet alleen ter Het tweede boek, Geen woord te veel,
Het beste uit die twintig jaar ‘Woord- zake, maar trekt ook de aandacht – en beschrijft de geschiedenis van het INT
Hoek’ is nu gebundeld in Helder mij even de ene kop slaagt daar beter in dan de vanaf ongeveer 1851, toen De Vries
op. Die stukken gaan overigens niet andere. In Pareltjes van (kranten)koppen samen met Lammert te Winkel aan het
alleen over woorden en uitdrukkingen, zijn zo’n driehonderd koppen verzameld WNT begon, tot vandaag. Uiteraard richt
maar ook over onderwerpen als ge- waarin geprobeerd is het taalgevoel van het boek ook de schijnwerper op het
barentaal, de taal van seks en liefde, de lezer te prikkelen, door het gebruik WNT en de andere grote naslagwerken
vrouwentaal, bekakt praten, beeldtaal, van woordspelingen, alliteratie, tegen- die er vervaardigd werden, zoals het
etiquette (‘Hoe hoort het eigenlijk?’), stellingen, paradoxen, allusies en beeld- Vroegmiddelnederlands woordenboek en
thuistaal, verhaspelingen, hoofdletters, spraak. Soms flauw (“Herstel Heineken het Corpus Gysseling (een omvangrijke
uitspraak – en over Sanders’ lievelings- niet heel helder”) of plat (“Sexting op verzameling middeleeuwse bronnen).
woord: liefdesappel. hoogtepunt door coronamaatregelen”), Beide boeken zijn te koop bij het INT,
Helder mij even op. De beste WoordHoeken soms scherp (“Autolobby geeft tegen- zie: www.ivdnt.org/over-ons/boeken/.
uit NRC is een uitgave van Walburg Pers gas”). En natuurlijk staan er ook klas- • Matthias de Vries aan het woord. Uitgave
en kost € 19,95 (gelijmd, 248 blz.). siekers in die in de Onze Taal-rubriek ter gelegenheid van het Matthias de Vries-
ISBN 978 94 6249 715 3 ‘Ruggespraak’ niet zouden misstaan jaar 2020, onder redactie van Roland de
(“Konijn is ook in Zeeland het haasje”) Bonth e.a., is een uitgave van Instituut
HET NIEUWE NORMAAL of erin gestaan hebben (“Bril van voor de Nederlandse Taal en Scriptum,
Toen 16 maart vorig jaar de eerste lock- Mahatma Gandhi onder de hamer”). en kost € 15,– incl. porto (gelijmd,
down inging, begonnen de onderzoe- De gerubriceerde koppen worden in 160 blz.). ISBN 978 94 6319 062 6
kers van het Meertens Instituut (voor het boek afgewisseld met de visie van • Geen woord te veel. Geschiedenis van
onderzoek en documentatie van Neder- mensen uit het vak, zoals journalisten INL tot INT van Piet van Sterkenburg
landse taal en cultuur) vrijwel meteen en redacteuren. en Frieda Steurs is een uitgave van
met het documenteren van de talige en Pareltjes van (kranten)koppen. De mooiste Scriptum en kost € 30,– incl. porto
culturele reactie van de Nederlanders koppen uit dagbladen en nieuwssites (gebonden, met stofomslag, 104 blz.).
ONZE TAAL 2021 — 2/3 T-shirts en wat al niet. In Viraal Neder- WOORDENBOEK- EN VERDER
daarop, in memes, tweets, gedichten,
ISBN 978 94 6319 055 8
van Rutger de Quay en Richard Otto
graffiti, op spandoeken, raamposters,
is een uitgave van Tens Media en
kost € 15,95 (gelijmd, 166 blz.).
ISBN 978 90 828738 8 7
• Vreemdetalenonderwijs van Wilfried
land wordt de eerste oogst besproken
en geanalyseerd, in artikelen over onder
Decoo. Dit boek vertaalt het weten-
meer de opleving van het stadsdialect
schappelijk onderzoek naar vreemde-
GESCHIEDENIS
talenonderwijs naar een theoretische
die sinds een jaar merkbaar is, voor-
naamwoordgebruik in coronagedichten
geven; het is bedoeld voor zowel leraren
(het persoonlijke ik, het veralgemenise-
Matthias de Vries was de grondlegger
rende je, het verbindende wij), de toon De negentiende-eeuwse neerlandicus fundering voor de praktijk van het les-
als studenten aan een lerarenopleiding.
van het Woordenboek der Nederlandsche
van coronatweets (van boos tot berus- Taal (WNT), dat in 1998 na bijna 150 Gompel & Svacina, € 34,– (ingenaaid,
34 tend), de dagelijkse omgang met ande- jaar voltooid werd door het Instituut 354 blz.). ISBN 978 94 6371 236 1 