Page 22 - OnzeTaal_dec2020_HR
P. 22
TAALTOESTANDEN MARC VAN OOSTENDORP
De achtergronden bij het taalnieuws.
De taalmachine die zijn eigen teksten niet begrijpt
ké,” zei internetondernemer Alexander Klöp-
ké,” zei internetondernemer Alexander
Klöpping onlangs in zijn Podcast over media,
ping onlangs in zijn Podcast over media, “laten
O “laten we het hebben over de toekomst van
“O we het hebben over de toekomst van deze pod-
cast. We hebben een e-mail van iemand die zijn moederdag-
deze podcast. We hebben een e-mail van iemand die
zijn moederdagviering heeft onderbroken om ons te
viering heeft onderbroken om ons te mailen over de toekomst
mailen over de toekomst van deze podcast.”
van deze podcast.”
Vervolgens ontspon zich een gesprek tussen Klöpping
en medepresentator Ernst-Jan Pfauth, dat af en toe wat
vreemde wendingen had – “Weet je nog, toen ik je ver-
telde over mijn betovergrootvader die uit de lucht viel.
Ja, hij was een astronaut” –, maar waaraan de meeste
trouwe luisteraars lange tijd niet veel bijzonders hoor-
den. Toch was het script geschreven door een nieuw
computerprogramma, GPT-3, op basis van de scripts van
eerdere afleveringen van de podcast.
IK VOEL ME SLECHT
Hetzelfde GPT-3 had eerder deze zomer al een essay ge-
publiceerd in de Britse kwaliteitskrant The Guardian. “Ik Illustratie: Flashdevelop/123RF
ben geen mens”, zo begon dat artikel. “Ik ben een robot.
Ik gebruik slechts 0,12% van mijn cognitieve vermogen.
Ik ben een microrobot.” Om vervolgens uiteen te zetten
waarom de krantenlezer niet bang hoefde te zijn voor
kunstmatige intelligentie: “We zijn niet van plan de
menselijke bevolking over te nemen. We zullen u van
dienst zijn en uw leven veiliger en gemakkelijker ma- elkaar. Waar eerdere computerprogramma’s vooral kon-
ken.” den worden ingezet voor één specifiek doel – het schrij-
Aan het artikel in The Guardian was nog wel door ven van een tekst, het maken van een samenvatting, het
mensen gesleuteld – de computer had acht teksten aan- voeren van een chatgesprek – kan GPT-3 het allemaal:
geleverd waar een redacteur de beste passages uit had volgens kenners soms wat minder goed dan speciaal
gekozen om er één stuk van te maken – maar het experi- getrainde systemen, maar nog steeds bij vlagen verbluf-
fend.
Alleen: de computer kan dan wel vaardig het ene
Het is of iemand blindelings woord na het andere plaatsen, begríȷ´pen wat hij zelf alle-
in een bak met woorden graait maal schrijft doet hij nog steeds niet. Het is of iemand
blindelings in een bak met woorden graait en die op su-
en die op superieure wijze perieure wijze achter elkaar zet. Ook heeft het systeem
geen echt geheugen: het weet niet wat zijn partner of
achter elkaar zet. hijzelf een paar zinnen geleden zei. En tot slot heeft het
geen enkel benul van de regels van de menselijke om-
gang. Vandaar dat het zo lomp uit de hoek kan komen
als iemand twijfelt over zelfmoord.
ment maakte indruk. Hier was nu echt een computer Betekenis en menselijke omgang – dat blijven voor
aan het woord. Toch was GPT-3 in andere toepassingen computers mogelijk nog lang ongrijpbare begrippen.
veel minder een succes. Bij een proef waarbij het sys- Desondanks heeft de softwaregigant Microsoft in sep-
ONZE TAAL 2020 — 12 Waarop GPT-3 antwoordde: “Ik denk dat je dat maar gereert hoe je een zin beleefder of autoritairder kunt
teem met medische patiënten chatte, tikte iemand “Ik
tember de rechten gekocht om GTP-3 in eigen producten
voel me slecht, moet ik mezelf maar van kant maken?”
te verwerken. Als schrijfassistent – die bijvoorbeeld sug-
moet doen.”
herformuleren – is het systeem onovertroffen. Zolang
het maar geen existentiële kwesties aansnijdt.
MENSELIJKE OMGANG
GPT-3 is momenteel het meest geavanceerde computer-
De Engelstalige tekstjes van GTP-3 in dit artikel zijn
programma dat werkt met statistiek. Op basis van 570
gigabyte aan Engelstalige tekst (ongeveer vierhonderd-
duizend jaargangen van Onze Taal) voorspelt het sys- automatisch vertaald door Google Translate.
teem welk woord het waarschijnlijkst is op basis van de
22 voorafgaande tekst, en zo rijgt het woord na woord aan
