Page 17 - OnzeTaal_dec2019_HR

Hoe moet je ruimte bieden aan meer talen
in het onderwijs? Je kunt als docent toch
onmogelijk al die moedertalen beheersen?
Taalkundige Sterre Leufkens ging erop in.

REDACTIE ONZE TAAL
Foto: Bart Versteeg

Waarom geen kind

zich zou moeten schamen

voor zijn moedertaal

aalkundige Sterre Leufkens van de Universiteit denk ik: oké, dat Nederlands leren is in het begin een
Utrecht schetst aan het begin van haar lezing een hele uitdaging, maar uiteindelijk heb je dus toegang tot
T herkenbaar beeld: je komt thuis van een vakantie meer gemeenschappen. Dat is waardevol en geeft je ook
uit een land waar je het fijn hebt gehad en waar je bij- een voorsprong.”
zondere andere talen hebt gehoord, maar zodra je in de
trein stapt en Nederlands hoort, denk je: ha fijn, ik ben PRESTEREN
weer thuis; hier hoor ik. Leufkens: “Onze moedertaal Uit een Belgisch onderzoek dat Leufkens aanhaalt, blijkt
blijft toch de taal waarin we het best denken, dromen, dat kinderen die zich níét schamen voor hun moeder-
liefhebben, ruziemaken.” taal het beter doen op school. Ze voelen zich er meer
Niet voor niets ontstaan er overal waar Nederlanders thuis en dat helpt niet alleen hun Nederlands vooruit,
en Vlamingen zich vestigen Nederlandstalige facilitei- maar ook vakken als aardrijkskunde en geschiedenis.
ten: een Nederlandstalig café in Philadelphia, een Ne- Steeds meer onderzoeken laten zien dat kinderen beter
derlandstalige sportschool in Salou, Nederlandstalige presteren als ze merken dat hun moedertaal er ook mag
kranten in Australië. Ook in het buitenland blijven we zijn.
onze taal koesteren. Juf Kiet uit de documentaire handelt daar al naar. Als
het Syrische jongetje Jorj af en toe wat zegt in het Ara-
BLIK NAAR DE GROND bisch, reageert juf Kiet er weliswaar niet echt op, maar
Voor nieuwkomers in ons land is de moedertaal natuur- heel belangrijk: ze keurt het ook niet af.
lijk net zo belangrijk. Leufkens laat een fragment zien Leufkens: “Een volgende stap zou kunnen zijn dat je
uit de documentaire De kinderen van juf Kiet, waarin als docent de moedertalen gaat benutten. Bijvoorbeeld
het Syrische jongetje Jorj zijn eerste stappen zet in de door te kijken waarin talen afwijken van elkaar of juist
Nederlandse taal. Hoe pakt juf Kiet dat aan? op elkaar lijken.”
Veel Nederlandse scholen werken met het onderdom-
pelingsmodel: een kind wordt in ‘het bad van het Neder-
lands’ gezet op school en de speelplaats, met de taal- Juf Kiet reageert niet op het
kraan wijdopen. Leufkens: “Op die manier krijgt een
leerling de gelegenheid volop alle klanken, woorden Arabisch, maar heel belangrijk:
en zinnen van het Nederlands te horen en ermee te
oefenen.” ze keurt het ook niet af.
Heel waardevol natuurlijk, maar dat er ook een keer-
zijde zit aan deze eentalige aanpak, blijkt uit een citaat
van Rasit Elibol in De Groene Amsterdammer, die opgroei- Omdat docenten natuurlijk onmogelijk alle moeder-
de met Turkse ouders: talen kunnen beheersen die in de klas voorkomen, richt-
te Leufkens met haar collega’s van de Universiteit
Dat zorgde ervoor dat ik zelf met een taalachterstand Utrecht een website op: Moedertaal in NT2. Leufkens:
naar school ging. (...) Dat van die schaamte herken ik. “Juf Kiet kan daar bijvoorbeeld zien dat het Syrisch-Ara-
Buitenshuis sprak ik nooit uit mezelf Turks. Soms bisch geen koppelwerkwoorden kent. ‘Kiet is juf’ wordt
ontkwam ik er niet aan, als ik met mijn ouders was. in het Syrisch-Arabisch iets als ‘Kiet juf’.”
Mijn blik was dan naar de grond gericht. Uiteindelijk Leufkens is blij dat er steeds meer van dit soort initia- ONZE TAAL 2019 — 12
antwoordde ik als we niet thuis waren gewoon in het tieven ontstaan: “Heel goed dat het een kant op gaat
Nederlands op Turkse vragen van mijn ouders. Eerst waarin alle talen welkom zijn, zodat iedereen kan ‘thuis-
omdat ik me schaamde, maar nu ook omdat ik me komen’ in de Nederlandse klas.” 
niet helemaal goed kan uiten.
Moedertaal in NT2 is te vinden op www.moedint2.nl; meer
Leufkens: “Hij heeft zijn taal ervaren als achterstand, informatie over het project en over meertalig onderwijs
als iets onhandigs, een hindernis. Maar als taalkundige vindt u op https://nt2.sites.uu.nl/. 17