Page 25 - OnzeTaal_april2021_HR

TAALTOESTANDEN MARC VAN OOSTENDORP

De achtergronden bij het taalnieuws. Illustratie: Evalien Lang

Welk mondkapje is het best voor taal?

e mens is niet gebouwd om te communiceren
met een lapje textiel voor zijn mond. Juist het
D deel van het gezicht dat we sinds de corona-
crisis uit besmettingsvrees bedekken, gebruiken we al
tienduizenden jaren om elkaar van alles duidelijk te
maken. Wat voor effecten heeft dit precies? Gelukkig
zijn er altijd wetenschappers die zich zoiets óók afvra-
gen en het dan onderzoeken.
In december vorig jaar beschreef bijvoorbeeld een
groep Libanese onderzoekers in het tijdschrift Frontiers
in Public Health hoe het bedekken van de onderkant van
het gelaat maakt dat mensen gezichtsuitdrukkingen
lastiger herkennen. Als je alleen iemands ogen kunt
zien, is het verschil tussen angst en vrolijkheid lastiger
in te schatten. Heel groot kan het probleem in de prak-
tijk niet zijn, schreven de onderzoekers. In grote delen
van de wereld bedekten ook vóór de pandemie sommi-
ge mensen al hun gezicht, om religieuze redenen of,
vooral in Azië, vanwege eerdere virussen. Toch lijken
ze elkaar nog best te begrijpen.
In de rest van de wereld hebben mensen intussen
nog niet zoveel ervaring met deze manier van commu-
niceren; daarom bevelen de onderzoekers onder andere
het gebruik van doorzichtige mondkapjes aan.

HEIMACHINE
In februari kwamen twee Amerikanen in het tijdschrift
Plos One met een onderzoek waarin verschillende
mondmaskers met elkaar werden vergeleken. Dat ging
nu juist niet over doorzichtige maskers, want het was
de Amerikanen vooral om de verstaanbaarheid te doen. anderhalve meter afstand naast een heimachine een
Als je met elastiekjes iets voor je mond bindt, zijn je gesprek wil voeren, kan beter een medisch masker
kaken wat stroever en is articuleren dus wat lastiger. ombinden.
Ook worden de geluiden die uit je mond komen door
het doekje iets onduidelijker. KINDEROPVANG
Ook over het effect van de maskertjes op de taalontwik-
Als je met elastiekjes iets keling bij jonge kinderen wordt nagedacht. In het popu-
lair-wetenschappelijke tijdschrift Scientific American gaf
voor je mond bindt, zijn je de onderzoeker David Lewkowicz een overzicht. Vanaf
acht maanden na de geboorte beginnen kinderen te kij-
kaken wat stroever en is ken naar de mond van degene die praat; dat is ook het
moment waarop de kinderen zelf beginnen te brabbelen
articuleren dus wat lastiger. en waarop ze dus kennelijk in taal geïnteresseerd raken.
Ook later lijken kinderen vooral te liplezen als ze iemand
tegenkomen wiens taalgebruik onbekend is.
Thuis is dat natuurlijk geen enkel probleem, maar
Het resultaat van dat onderzoek: de best verstaan- voor kinderen van ouders in essentiële beroepen – die
bare maskers zijn de professionele die artsen gebrui- naar de kinderopvang gaan – zou het dat wel kunnen
ken. Dat is niet erg verrassend, onder andere omdat er worden. Toch is het volgens Lewkowicz geen oplossing
al jaren wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan om dan maar geen mondmaskers te dragen in kinder-
naar hoe zulke maskers de communicatie – zo cruciaal dagverblijven. Alleen moeten ouders er goed voor zorgen ONZE TAAL 2021 — 4
in de operatiekamer – zo min mogelijk kunnen hinde- dat die kinderen thuis alsnog de monden zien.
ren. Nu zijn in Nederland en Vlaanderen dit soort mas- De effecten van mondkapjes lijken over het algemeen
kers nog steeds niet toegestaan voor niet-medisch klein, maar omdat een groot deel van de wereldbevol-
gebruik, maar gelukkig ontdekten de onderzoekers ook king ermee te maken heeft, zou je kunnen denken dat er
dat eenvoudige mondmaskers onder normale, niet nu toch meer misverstanden zijn dan pakweg anderhalf
extreem rumoerige omstandigheden gewone commu- jaar geleden. Maar of dat zo is? Daar moeten andere
nicatie eigenlijk nauwelijks hinderen. Alleen wie op onderzoekers dan maar eens onderzoek naar doen.  25