Page 19 - OnzeTaal_april2019_HR

De terechtstelling van “Ik weet niet goed hoe het moet / De sleutel nog niet,
Jezus (Martijn Fischer), hoe het werkt, wat het doet” of “Er zit zoveel schoon-
The Passion 2016. heid in het kleine geluk / Een gulzig verlangen, maak
Foto: Willem Jan de Bruin dat nou niet stuk”.
Het lijkt erop dat die emotionele incontinentie alles
omgeeft waar The Passion voor staat.

CONTAINERBEGRIPPEN
ZWART WIT De hoopvolle tekstdichter die een hit wil schrijven die
Eind jaren negentig maakten Jeroen van Merwijk en kans maakt op recyling in dit jaarlijkse musical-kruis-
Harrie Jekkers het cabaretprogramma Twee artiest voor gang-volksfeest, moet goed kijken naar de teksten die
één geld. Daarin legden ze uit hoe je een behoorlijke eerder zijn gebruikt voor The Passion.
liedtekst schrijft. Een cruciale tip: zorg dat de tekst van De eerste, voor de hand liggende tip: schuw geen en-
het liedje zo duidelijk is als het maar kan, vanaf de eer- kel cliché. De eerste regels van ‘Wit licht’, een lied van
ste regel tot de laatste. Als afschrikwekkend voorbeeld John Ewbank voor Marco Borsato, luiden: “Ik ben een
gaven ze de opening van het nummer ‘Kronenburg mens van vlees en bloed / Een druppel in de oceaan /
Park’ van Frank Boeijen, uit 1985: “Ik weet niet wat jou Onherkenbaar in de golven / Een korrel zand in de
zover heeft gebracht / Als ik jou zie, ’s avonds bij het woestijn / Zo slokt de menigte mij op / En raak ik tel-
park”. Volgens de cabaretiers kon dat niet meer goed- kens weer bedolven.” Het is bijna knap om zes van
komen: een lied dat begint met iets wat je níét weet zulke tot op de draad versleten clichés achter elkaar te
over een onbepaald iemand die tot een onbenoemde zetten en feitelijk niets te zeggen.
daad is gedreven op een niet nader genoemde avond in Zo komen we meteen bij tip twee: vermijd specifieke
de groenvoorziening. inhoudselementen. In The Passion werd met ‘Wit licht’
Waarschijnlijk zouden de scenaristen van The Passion de twijfel en onzekerheid van Jezus uitgedrukt. Dat was
dat juist een perfecte opening vinden, want zulk soort niet gelukt als er gekozen was voor een duidelijkere
vaagheid is precies wat ze zoeken – niet voor niets zat tekst. Daarom is het niet verstandig om je liedje te be-
‘Zwart wit’, een ander nummer van diezelfde Frank
Boeijen, tot nu toe in elke editie van het programma.
Hoe concreter de liedtekst, hoe minder geschikt hij is
om een cast van Volendamse charmezangers, vallende Hoe concreter de liedtekst,
musicalsterren en reserve-BN’ers mee door een Neder-
landse stadskern te laten lopen, achternagezeten door hoe minder geschikt hij is om
de Romeinen in de vorm van een plaatselijk politie-
korps, terwijl elders in de stad een lange optocht van Volendamse charmezangers,
allerlei gezindten bezig is om een enorm, lichtgevend
kruis naar een centraal gelegen plein te dragen. Op dat vallende musicalsterren en
plein staat weer een andere BN’er het lijdensverhaal
van Christus te vertellen, voor het geval de kijker dat reserve-BN’ers mee door
niet meer helemaal in zijn hoofd heeft, met een groot
en – het moet gezegd – steengoed orkest achter zich. een Nederlandse stadskern
We hebben dus het verhaal zoals het wordt uitgebeeld
door de hoofdrolspelers, met veel gekwelde blikken en te laten lopen.
tergend traag gewandel door de stad, de optocht van
mensen die die avond niets beters te doen hadden dan
anderhalf uur achter een kruis vol lampjes aan te lopen,
het verhaal van de evangelist en de Nederlandstalige ginnen met concrete mededelingen als: “Er staat een
liedjes die onderweg gezongen worden door de cast. paard in de gang”, “Weet je wat ik wel zou willen zijn /
Een bloemetjesgordijn”, of “Met de vlam in de pijp /
BEATMIS scheur ik door de Brennerpas”. Het gaat niet lukken om
Wie weleens naar de Matthäuspassion is geweest, begint zo’n tekst in het lijdensverhaal te verwerken. Je moet
het misschien te dagen dat de vertellende BN’er op het ruimte scheppen voor de luisteraar – en voor minstens
podium de evangelist is en dat de zingende BN’ers de één hoofdrolspeler in het kruisverhaal – door het aan-
aria’s voor hun rekening nemen. De mensen die mee- brengen van zo veel mogelijk hol galmende container-
wandelen met het kruis kunnen losweg gezien worden begrippen.
als het wereldlijke koor, in de zin dat ze ook af en toe
iets half spontaans mogen zeggen tegen een straat- MEESLEPEND
interviewer. Op dat punt is ook duidelijk waarom The De Zeeuwse band Bløf is al vele jaren hofleverancier van
Passion zo’n goed gekozen naam is: het werkt net als zulke liedteksten: “Ze vroegen je ten dans / En het bood
een ‘gewone’ passie, maar dan in de vorm van een je alle kansen / Om het beste dat je in je had / Aan ieder-
multimediale beatmis. een te laten zien / Maar je doet het niet voor hun / Je
De liedjes zijn, net als de aria’s bij Bach, reflecties op doet het niet voor mij / En zelfs niet voor jezelf / Je bent
het lijdensverhaal vanuit de persoonlijke gevoelens van de zin voorbij” (‘Donker hart’, 2007). Het zijn teksten ONZE TAAL 2019 — 4
de diverse hoofdrolspelers. Daarom moeten die teksten als een canvas met een paar contouren. Je mag hele-
ook zo feiteloos en warrig mogelijk zijn. Ze zijn niet be- maal zelf weten hoe je het inkleurt.
doeld om iets te zeggen, maar juist om de onmacht tot Vandaar de derde tip: schrijf meeslepend, alsof er
een zinnige uitspraak over de meest aangrijpende ge- van alles op het spel staat, ook al weet je zelf ook niet
beurtenis in het Nieuwe Testament uit te drukken. En precies wat – het grote verhaal van de kruisgang zal je
dus hoor je voortdurend draken van zinnen als: “In het woorden met betekenis bekleden. En vergeet niet te
midden van de kring / Waar ze je helemaal omringen”, kijken op donderdag 18 april.  19