Mag je naast om de beurt ook omstebeurt gebruiken?

In de hedendaagse woordenboeken, zoals die van Prisma en Van Dale, komen om de beurt, om beurten én omstebeurt voor. Bij omstebeurt staat wel vermeld: ‘informeel’. 

Je kunt dus gerust zeggen: ‘Even omstebeurt praten, jongens!’ Of in een informeel mailtje vragen: ‘Mag iedereen omstebeurt een vraag stellen?’ Uiteraard kun je hier ook prima om de beurt of om beurten gebruiken.

In formelere contexten, waarin je je toehoorders of lezers meestal niet zo goed kent, passen informele woorden niet goed. Het ligt daarom voor de hand om in zinnen als ‘Onze verenigingen nodigen elkaar om de beurt uit voor een bijeenkomst’ en ‘De docent stelt vragen die de studenten om beurten beantwoorden’ niet voor het informele omstebeurt te kiezen.

Andere informele varianten

Er zijn nog meer varianten in de woordenboeken opgenomen waarvan er één het stempel ‘informeel’ krijgt. Bijvoorbeeld:

• adieu - ajuus, aju (‘Nou, aju paraplu!’)
• alleen - allenig (‘Ik zat helemaal allenig in de bios’)
• daar - daarzo, daaro (‘Je koffie staat daaro’)
• echt - om het echie (‘Let goed op, nu is het om het echie!’)
• elkaar - mekaar (‘Laten we mekaar nou geen mietje noemen’)
• even - effe, effies, efkes, ff (‘Wacht effe, ik kom eraan!’)
• jazeker - jazekers (‘Jazekers, ik ben écht geslaagd!’)
• hersens - harsens, harses (‘Zij heeft zó’n plaat voor d’r harses ...’)
• moeder - moeders (‘Haal jij moeders op voor het diner?’)
• veel - veels (‘Dat vind ik veels te duur!’)
• waar - waarzo, waaro (‘Waaro? O, daaro!’)
• zeker - zekers (‘Zekers, ik vergis me ook weleens’)

Nog meer voorbeelden van informele woordvormen

Informele vormen worden ook weleens gevormd door een uh-klank in te voegen: hellup, kallum/kallem, zelluf doen (in plaats van help, kalm en zelf doen). Wat heel vaak voorkomt, is het gebruik van -ie in plaats van -je (broekie, hempie) en -ies in plaats van -jes (zachies, saampies). Deze vormen komen niet voor in de woordenboeken - daar is ook geen beginnen aan. Soms kunnen ze nét iets beter overbrengen wat je wilt uitdrukken. Gebruik ze dan gerust, zeker als je denkt dat de lezer je bedoeling/grapje zal snappen.