Waar komt de uitroep mieters! vandaan?

Mieters! (‘heerlijk, geweldig’) is een verkorting van sodomieter/sodemieter, dat oorspronkelijk ‘inwoner van de stad Sodom’ betekent. Sodom is de stad die in het bijbelboek Genesis (19:24-25) samen met Gomorra wordt genoemd als stad waar zondige mensen leefden. Deze steden werden gestraft. In De Nieuwe Bijbelvertaling staat: “Toen liet de HEER uit de hemel zwavel en vuur neerkomen op Sodom en Gomorra en hij vernietigde die steden en de hele vallei, met de inwoners van al de steden en met alles wat er op het land groeide.”

Sodomie en sodemieter

Van Sodom werd sodomie afgeleid, dat ‘tegennatuurlijke seks’ betekende. Daar werd lange tijd homoseksualiteit mee bedoeld en daarnaast ‘seks met dieren’. Sodomieten waren eigenlijk de inwoners van Sodom, maar sodomiet werd ook een woord voor ‘iemand die sodomie bedrijft’. Sodemieter is afgeleid van Sodomieten.

Sodemieter komt nog steeds weleens voor als scheldwoord, zoals in luie sodemieter!, en in op z’n sodemieter krijgen, als de sodemieter ernaartoe! en ergens geen sodemieter mee te maken willen hebben. In de negentiende eeuw en aan het begin van de twintigste eeuw was sodemieter een bijzonder grof woord, maar dat is later veranderd.

Mieters

Ook mieters was aanvankelijk een negatief en grof woord. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal vermeldt bij mieter: “een zeer plat woord, verkort uit sodomieter”. In de zesde druk van Van Dale (1924) wordt mieters opgenomen als tussenwerpsel (“(plat) vervloekt”). In de zevende druk (1950) heeft mieters ineens de betekenis ‘heerlijk, fijn’ erbij gekregen.

Mieters komt tegenwoordig niet meer voor als negatief woord. Alleen de Dikke Van Dale vermeldt nog de betekenis ‘vervloekt’ (“’t is mieters lastig”). Ook als positief woord (‘Ik vond het mieters!’; ‘Het was een mieterse vakantie!’) is mieters trouwens verouderd. Het komt vaak voor in Het Bureau, de romancyclus van J.J. Voskuil, die in de jaren negentig heel bekend was. Er is zelfs een hoorspel van gemaakt.