Wat betekent er als een zoutpilaar bij staan en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Er als een zoutpilaar bij staan betekent ‘roerloos staan toe te kijken’, bijvoorbeeld omdat je enorm geschrokken bent, en daardoor ‘aan de grond genageld staat’. Je kunt er ook mee bedoelen dat iemand er sloom bij staat, terwijl je juist actie verwacht: ‘Sta daar nu niet als een zoutpilaar, maar dóé iets!’

Deze uitdrukking komt uit de Bijbel. In het boek Genesis wordt beschreven dat God besloot de goddeloze steden Sodom en Gomorra, die aan de zuidwestkust van de Dode Zee lagen, te vernietigen. In Sodom woonde echter ook de vrome man Lot met zijn vrouw en twee dochters. Zijn gezin zou worden gespaard. Twee engelen kwamen Lot en zijn gezin halen om ze in veiligheid te brengen. Eenmaal buiten de stad vroeg Lot of het naburige stadje Soar gespaard zou blijven, zodat hij daarheen kon vluchten. Tijdens de tocht daarnaartoe barstte Gods toorn los: het regende zwavel en vuur over Sodom en Gomorra. Er was de vluchtelingen eerder verteld dat ze níét mochten omkijken naar wat er met de steden gebeurde. Wie dat toch deed, zou sterven. De vrouw van Lot (haar naam wordt niet genoemd) kon het echter niet laten om achterom te kijken. Ze veranderde daarop in een zoutpilaar, een “zuil van zout”, aldus de Nieuwe Bijbelvertaling.

Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) is dit verhaal waarschijnlijk geïnspireerd door de grillige vormen van het zoutgebergte bij de zuidpunt van de Dode Zee, die wel wat op menselijke gedaanten lijken. Ook F.A. Stoett heeft dit vermoeden.

Er als een zoutzak bij zitten

De uitdrukking er als een zoutzak bij zitten (‘er onderuitgezakt, ongeïnteresseerd en sloom bij zitten’) bevat ook het woord zout, maar heeft geen bijbelse achtergrond. Ze is ontstaan door de gedachte aan een zak met zout: een lomp, log, zich niet verroerend gevaarte. Volgens Stoett was zoutzak ook een scheldwoord.