Wat is het verschil tussen enkel en alleen?
Enkel en alleen betekenen allebei ‘slechts, uitsluitend’: ‘Het gaat me alleen/enkel om het principe.’ Enkel heeft ook nog andere betekenissen: ‘afzonderlijk, niet dubbel, niet samengesteld’.
Enkel en alleen hebben allebei de betekenissen ‘uitsluitend’, ‘slechts’. Bijvoorbeeld:
- Je hebt alleen een beetje fantasie nodig.
- Je hebt enkel een beetje fantasie nodig.
- In de top-vijf van huizenbezitters in onze stad staan enkel woningbouwcorporaties.
- In de top-vijf van huizenbezitters in onze stad staan alleen woningbouwcorporaties.
- We geven hier alleen een voorbeeld van de vele mogelijkheden.
- We geven hier enkel een voorbeeld van de vele mogelijkheden.
Er zijn taalgebruikers die enkel een ouderwets, formeel woord vinden. Het vreemde is wel dat andere taalgebruikers het juist een dialect- of spreektaalachtig woord vinden. In de woordenboeken is niets terug te vinden van deze ergernissen. Daarin staan enkel en alleen gewoon als synoniemen vermeld.
Andere betekenissen enkel
Enkel kan ook ‘niet dubbel, niet samengesteld’ betekenen, zoals in een enkele reis, een enkel gevouwen A4’tje en ‘afzonderlijk’, zoals in het enkele feit dat ...
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Op het tabblad ‘Achtergrond’ kun je meer lezen over de herkomst van de woorden enkel en alleen.
Herkomst van enkel
Enkel is een afleiding van het telwoord één. Het achtervoegsel -(e)l voegde oorspronkelijk het betekeniselement ‘telkens’ toe. Het komt al sinds de veertiende eeuw op schrift voor. Vanaf de negentiende eeuw kreeg enkel de bijbetekenis ‘alleen dit en niets anders’. Mogelijk kreeg het woord daardoor voor sommigen een wat gedragen en formele bijklank.
In het Middelnederlands bestond de variant enkelt (met een t erachter). Deze variant komt in veel dialecten nog steeds voor. Misschien maakt enkel daarom op sommigen juist een informele indruk.
Herkomst van alleen
Alleen komt sinds de dertiende eeuw op schrift voor. Het bestaat uit al (‘helemaal’) en het telwoord één.
Enkel en alleen (tautologie)
Een bijzonder geval is de woordcombinatie enkel en alleen, waarin beide woorden voorkomen. Deze formulering wordt vaak gebruikt als versterking van het losse alleen (of het losse enkel): ‘Deze kapper knipt enkel en alleen mannen’, ‘Ik heb het enkel en alleen gedaan om onze reputatie te redden.’ Omdat enkel en alleen hier hetzelfde betekenen, gaat het hier om een tautologie (een stijlfiguur).
Op deze pagina is meer te lezen over tautologieën (en pleonasmen).
