Wat betekent duurzaam in bijvoorbeeld duurzame vis, duurzame energie en duurzame chocola eigenlijk?

De term duurzaam heeft betrekking op dingen die geproduceerd of verkregen zijn op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast. Duurzaam betekent kortom: ‘relatief milieuvriendelijk’, ‘grondstofbesparend’. Het gebruik van duurzaam in deze betekenis is sinds het einde van de twintigste eeuw sterk toegenomen.

Betekenisontwikkeling

Duurzaam bestaat uit duur en het achtervoegsel -zaam, dat ‘geschikt om, geneigd tot’ betekent. Zo betekent spaarzaam ‘geneigd tot sparen’ en buigzaam ‘geschikt om te buigen’. Duurzaam betekende letterlijk ‘geschikt om te duren’, oftewel ‘weinig vergankelijk’, ‘lang meegaand’, ‘lang aanhoudend’.

De betekenis van het woord duurzaam is met name sinds het begin van de eenentwintigste eeuw behoorlijk opgerekt. Duurzaam betekent inmiddels in ruime zin ‘rekening houdend met het feit dat energiebronnen, voedsel, grondstoffen e.d. niet oneindig voorhanden zijn’.

Veelvoorkomende combinaties

Hieronder staan enkele bekende combinaties met duurzaam:

• duurzame ontwikkeling = “Een duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden voor toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen” (Bron: Brundtland, VN-conferentie 1987)
• duurzame groei = economische groei die niet ten koste gaat van natuur en milieu; economische groei die niet ten koste gaat van groeimogelijkheden in de toekomst
• duurzame energie = energie uit bronnen die niet opraken, zoals windenergie, zonne-energie en waterkracht
• duurzame brandstof = brandstof die zo min mogelijk grondstoffen verbruikt, brandstof uit herwinbare bronnen
• duurzame gebruiksgoederen = goederen die je meer dan één keer kunt gebruiken en die zo het milieu minder belasten
• duurzame vis = vis die relatief milieuvriendelijk is gevangen; vis uit visvangst die rekening houdt met de belasting van natuur en milieu

Tegenovergestelde

Het tegenovergestelde van duurzaam is niet-duurzaam of eindig. Eindige energie is ‘energie afkomstig uit eindige bronnen’, zoals fossiele brandstof. Een alternatief is niet-herwinbaar.

Duurzaamheid

Van duurzaam kan het zelfstandig naamwoord duurzaamheid worden afgeleid. Dat betekent dat iets duurzaam is: het ‘duurzaam-zijn’.