Wat betekent van onderen! en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Van onderen! betekent zoveel als ‘Pas op, jullie daar van onderen (= beneden), er komt iets naar beneden!’

Van onderen verwijst dus naar de plaats waar de mensen zich bevinden die geraakt kunnen worden door iets wat valt of naar beneden komt, zoals meubelstukken bij een verhuizing. Om de waarschuwing zo kort mogelijk te houden riep men alleen van onderen!

Je hoort natuurlijk ook weleens ‘Pas op!’, ‘Ga weg!’, ‘Aan de kant!’ of ‘Kijk uit!’, maar dan weet je niet waar het gevaar vandaan komt. Als je van onderen! hoort, weet je dat er iets valt, ook al zit dat niet letterlijk in die woorden.

Het Woordenboek der Nederlandsche Taal gaf in 1876 een beeldende omschrijving van van onderen!: “Zegswijze Heila! van onderen! Elliptische uitdrukking voor: Pas op, gij die beneden staat! Waarschuwingsroep aan degenen die beneden op de straat zich bevinden, bij het uitwerpen of laten zakken van voorwerpen uit een luik of venster van eene bovenverdieping.”