Wanneer gebruik je dan en wanneer als?
Dan komt na een vergrotende trap en na anders en ander(e): groter dan, kleiner dan, anders dan. Als komt na vergelijkingen met zo en even: zo groot als, even klein als.
Dan
Gebruik dan:
- na een vergrotende trap: groter dan, meer dan, minder dan, beter dan;
- na ander, andere(n) of anders:
- Anders dan mijn zus hou ik erg van katten.
- Documenten worden soms op een andere plek opgeslagen dan u gewend bent.
- Het is een ander verhaal dan ik eerst dacht.
Als
Gebruik als:
- bij vergelijkingen met (net) zo ... en even ...:
- Donna is even oud als Amber.
- Donna is net zo oud als Amber.
- Suriname is vier keer zo groot als Nederland.
- na hetzelfde, dezelfde en eenzelfde:
- Zij hebben dezelfde hobby als hun ouders.
- Het gaat precies hetzelfde als vorig jaar.
- De buren kwamen tot eenzelfde conclusie als wij.
Deze regels worden in de spreektaal lang niet altijd toegepast; in sommige delen van Nederland is groter als zelfs duidelijk het gewoonst. Toch zijn de meeste taalgebruikers het erover eens dat groter dan het ‘netst’ is.
Niet, geen, nooit
Veel mensen hebben het ezelsbruggetje geleerd dat dan gebruikt wordt bij ongelijkheid, en als bij gelijkheid. Dat klopt meestal wel, maar dit ezelsbruggetje kan leiden tot fouten als ‘Suriname is vier keer zo groot dan Nederland’, omdat het daar inhoudelijk om een ongelijkheid gaat. In deze zin leidt het gebruik van zo echter tot als. Vergelijk ook: ‘Ze is niet zo vervelend als vroeger’ en, omgekeerd: ‘Ze doen het nauwelijks slechter dan de controlegroep.’
Andere voorbeelden met woorden zoals niet, nooit en geen in de zin staan op het tabblad ‘Voorbeelden’.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 2 steun je Onze Taal. Bedankt!
Lees ook
Taaladvies.net: Groter als / dan
Toch nog een vraag?
Onze taaladviseurs staan elke werkdag voor je klaar
Bel 085 00 28 428(gebruikelijke belkosten, geen extra kosten)
Of stel je vraag via social media of per mail
Woorden als niet, nooit, nauwelijks, bijna, zelden en amper hebben geen invloed op het gebruik van als of dan. Laat je ook niet afleiden door vergelijkingen met telwoorden, zoals vier, vijf, tien, honderd keer zo groot als.
Dan
- Niet anders dan mijn zus hou ik erg van katten.
- Documenten worden nooit op een andere plek opgeslagen dan u gewend bent.
- Ze hebben het nauwelijks beter gedaan dan bij de eerste poging.
- Duitsland heeft bijna vijf keer meer inwoners dan Nederland.
Als
- Donna is niet even oud als Amber.
- Geen land is zo groot als Rusland.
- Suriname is vier keer zo groot als Nederland.
- Kelly is net niet helemaal, maar wel bijna zo groot als diens broer.
(Schema afkomstig uit het juninummer 2022 van tijdschrift Onze Taal)
