Hoeveel streepjes komen er in ‘Ze keek me aan met zo’n wat(-)maak(-)je(-)me(-)nou(-)blik’?
Goed is: ‘Ze keek me aan met zo’n wat-maak-je-me-noublik.’ Tussen de delen van het zinnetje wat maak je me nou komen streepjes. Blik plak je aan nou vast. Je kunt ook een extra streepje gebruiken voor de duidelijkheid: wat-maak-je-me-nou-blik is ook goed.
Wat-maak-je-me-noublik is een samenstelling. In het Nederlands schrijf je de delen van een samenstelling aan elkaar. Bijvoorbeeld aanblik, vogelblik en roofvogelblik zijn allemaal één woord. Maar als een deel van de samenstelling een zin of zinnetje is, zou dat een moeilijk leesbaar geheel opleveren (‘watmaakjemenoublik’). Daarom geldt de regel dat er dan streepjes tussen de delen van het zinnetje moeten staan.
Je mag ook een extra streepje vóór het laatste deel zetten: wat-maak-je-me-nou-blik is ook goed. Nog een paar voorbeelden: doe-het-zelfpakket of doe-het-zelf-pakket, net-goedhouding of net-goed-houding, sta-opstoel of sta-op-stoel. Klik op het tabblad ‘Voorbeelden’ hierboven voor een lange lijst voorbeelden.
Af en toe verdwijnen in de loop van de tijd de streepjes in dit soort samenstellingen. Voorbeelden daarvan zijn langzaamaanactie en (van) likmevestje.
Aanhalingstekens in plaats van streepjes
Samenstellingen met een lange(re) zin erin zijn onoverzichtelijk. Bovendien zijn het vaak vondsten van een auteur, journalist of columnist, waar lezers niet vertrouwd mee zijn. Dat maakt deze samenstellingen lastig leesbaar. Daarom kun je beter kiezen voor een andere schrijfwijze: je plaatst aanhalingstekens rond het zinnetje, en zet geen streepjes tussen alle woorden. Bijvoorbeeld:
- Ik verheug me op dat ‘wie het laatst lacht, lacht het best’-gevoel.
- Ik verheug me op dat wie-het-laatst-lacht-lacht-het-best-gevoel. (leest niet prettig)
- Weet je zeker dat zo’n ‘het doel heiligt de middelen’-aanpak werkt?
- Weet je zeker dat zo’n het-doel-heiligt-de-middelen-aanpak werkt? (leest niet prettig)
- Er heerste een een jolige ‘en van je hela, hola, houd er de moed maar in’-stemming op kantoor.
- Er heerste een een jolige en-van-je-hela-hola-houd-er-de-moed-maar-in-stemming op kantoor. (bijna onleesbaar)
De aanhalingstekens geven aan dat de zinnetjes in hun geheel een onderdeel van de samenstelling zijn. Het streepje daarna geeft aan dat het laatste deel ook tot de samenstelling behoort.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Deze lijst bevat allemaal samenstellingen die beginnen met een zin of zinnetje.
| standaardvorm | vorm met extra streepje voor de leesbaarheid |
| all-you-can-eatrestaurant | all-you-can-eat-restaurant |
| blij-dat-ik-rijcampagne | blij-dat-ik-rij-campagne |
| blijf-van-mijn-lijfhuis | blijf-van-mijn-lijf-huis |
| de-paden-op-de-lanen-ingevoel | de-paden-op-de-lanen-in-gevoel |
| doe-het-samenactie | doe-het-samen-actie |
| doe-het-zelfpakket | doe-het-zelf-pakket |
| doe-het-zelfzaak | doe-het-zelf-zaak |
| doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeghouding* | doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeg-houding* |
| drag-and-dropfunctie | drag-and-drop-functie |
| drag-en-dropfunctie | drag-en-drop-functie |
| en-van-je-hela-hola-houd-er-de-moed-maar-instemming* | en-van-je-hela-hola-houd-er-de-moed-maar-in-stemming* |
| God-is-liefdeblijheid | God-is-liefde-blijheid |
| het-glas-is-halfvoltype | het-glas-is-halfvol-type |
| het-komt-allemaal-heus-weer-goedhouding* | het-komt-allemaal-heus-weer-goed-houding* |
| houd-je-mondgebaar | houd-je-mond-gebaar |
| huilen-met-de-pet-opseizoen | huilen-met-de-pet-op-seizoen |
| je-kunt-nooit-wetenpoging | je-kunt-nooit-weten-poging |
| kijken-kijken-niet-kopenpubliek | kijken-kijken-niet-kopen-publiek |
| kiss-and-ridestrook | kiss-and-ride-strook |
| klaar-terwijl-u-wachtservice | klaar-terwijl-u-wacht-service |
| kom-maar-ophouding | kom-maar-op-houding |
| kruip-door-sluip-doorweggetje | kruip-door-sluip-door-weggetje |
| krijg-toch-allemaal-de-klerehouding | krijg-toch-allemaal-de-klere-houding |
| laat-maar-waaienbeleid | laat-maar-waaien-beleid |
| lach-of-ik-schietshow | lach-of-ik-schiet-show |
| laten-we-het-maar-vergetenhouding | laten-we-het-maar-vergeten-houding |
| lekker-puhgevoel | lekker-puh-gevoel |
| niet-goed-geld-teruggarantie | niet-goed-geld-terug-garantie |
| nu-of-nooitmoeder | nu-of-nooit-moeder |
| one-size-fits-alloplossing | one-size-fits-all-oplossing |
| ons-kent-onscultuur | ons-kent-ons-cultuur |
| ons-kent-onsgevoel | ons-kent-ons-gevoel |
| oog-om-oog-tand-om-tandmentaliteit | oog-om-oog-tand-om-tand-mentaliteit |
| pompen-of-verzuipensituatie | pompen-of-verzuipen-situatie |
| rij-op-rij-afboot | rij-op-rij-af-boot |
| sale-en-lease(-)backconstructie | sale-en-lease(-)back-constructie |
| sale-en-lease(-)backovereenkomst | sale-en-lease(-)back-overeenkomst |
| sta-opfauteuil | sta-op-fauteuil |
| sta-opstoel | sta-op-stoel |
| to-dolijst | to-do-lijst |
| train-de-trainersessie | train-de-trainer-sessie |
| trap-op-trap-afmethode | trap-op-trap-af-methode |
| val-doodblik | val-dood-blik |
| van-dik-hout-zaagt-men-plankenmethode* | van-dik-hout-zaagt-men-planken-methode* |
| verdeel-en-heerspolitiek | verdeel-en-heers-politiek |
| vlucht-of-vechtreactie | vlucht-of-vecht-reactie |
| voor-wat-hoort-wathouding | voor-wat-hoort-wat-houding |
| wacht-maar-afblik | wacht-maar-af-blik |
| walk-to-workschip | walk-to-work-schip |
| wat-alsanalyse | wat-als-analyse |
| wat-alsscenario | wat-als-scenario |
| wat-alsvraag | wat-als-vraag |
| weg-met-onsmentaliteit | weg-met-ons-mentaliteit |
| we-moeten-pratenappje | we-moeten-praten-appje |
| wat-kan-mij-het-schelenbui | wat-kan-mij-het-schelen-bui |
| wie-het-eerst-komt-het-eerst-maaltprincipe* | wie-het-eerst-komt-het-eerst-maalt-principe* |
| zandzakken-voor-de-deurscenario | zandzakken-voor-de-deur-scenario |
| zie-je-weltoon | zie-je-wel-toon |
| zit-stiloefening | zit-stil-oefening |
| zoen-en-zoefstrook | zoen-en-zoef-strook |
| zwaan-kleef-aaneffect | zwaan-kleef-aan-effect |
*Het is het best deze samenstellingen anders te noteren: plaats aanhalingstekens om het zinnetje en koppel het laatste deel eraan met een streepje.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Vind je dit lastig? Dan is onze online training ‘Los of vast’ (voor gevorderden) iets voor jou. In deze training krijg je niet alleen meer uitleg over samenstellingen met woordgroepen en zinnen, maar ook over allerlei andere woorden. Hoe weet je of je ze los, vast of met een streepje schrijft? Met behulp van filmpjes, voorbeelden en oefeningen heb je binnen een uur de spellingregels daarvoor onder de knie.
