zeel

Citaat

“Inhoudelijk was er daarom nog geen eensgezindheid. Een eeuw lang vertrok bijna elke editie van de IJzerbedevaart in verdeelde slagorde. ‘Slechts tijdens enkele korte periodes trok iedereen aan hetzelfde zeel’, zegt Peter Verplancke, conservator van het Museum aan de IJzer.” (Bron: De teloorgang van de IJzerbedevaart: monument uit de Vlaamse geschiedenis wordt honderd – Hannes Cattebeke, Het Nieuwsblad, 6 september 2020)

Betekenis

dik touw, brede band

Uitspraak

[zeel]

Woordfeit

Een zeel is een dik touw of een brede (draag)band of draagriem. Het woord komt tegenwoordig vooral nog voor in de uitdrukking aan hetzelfde zeel trekken (of één zeel trekken), die in België vrij gewoon is. In Nederland wordt meestal één lijn trekken gezegd, waarin lijn ook ‘touw, koord’ betekent.

Zeel is een oeroud inheems woord: een woord waarvan voorlopers al voorkwamen in het Oergermaans, de voorouder van de huidige Germaanse talen. Een van de oudste Germaanse talen was het Gotisch, dat van grofweg de derde tot de achtste eeuw na Christus in gebruik was. Daarin kwam het met zeel verwante werkwoord insailjan voor, dat ‘aan touwen binden’ betekende. De Duitse tegenhanger van zeel is Seil (‘touw, koord, lijn’); daarvan is het werkwoord abseilen afgeleid, dat we in het Nederlands ook kennen.

Ook in andere taalfamilies, zoals de Romaanse, Slavische en Baltische talen, bestaan woorden die verwant zijn aan zeel, Seil en insailjan. Vermoedelijk gaan ze allemaal terug op één Indo-Europees woord, dat zoiets als ‘binden’ zal hebben betekend.