nefast

Citaat

“De lenteschoonmaak staat voor de deur, en veel mensen grijpen daarvoor nog naar klassieke maar agressieve poetsmiddelen. ‘Ze maken het huis proper, maar tegelijk ook te steriel, en dat is nefast voor de gezondheid’, aldus Joris Jansen.”
(Bron: Schoonmaken met bacteriën? Antwerpenaar lanceert ecologische schoonmaakparel – Annelin Marien, PZC, 26 maart 2021)

Betekenis

rampzalig, funest

Uitspraak

[nee-fast]

Woordfeit

In België is het een vrij gangbaar woord, in Nederland minder: nefast. Het gaat al eeuwen mee: in het Latijn had nefastus aanvankelijk de betekenis ‘verboden’. Het bevat het woord fastus, dat ‘geoorloofd, toegestaan’ betekent; met het ontkennende voorvoegsel ne- ervoor wordt dat ‘niet toegestaan’.

In de loop der tijd verschoof de betekenis in het Latijn naar ‘ongelukkig’. Als je iets doet wat niet mag, kan dat rampzalige gevolgen hebben, was mogelijk de gedachte. Maar waarschijnlijk speelde ook mee dat fastus werd geassocieerd of verward met faustus. Dat betekent ‘gelukkig’, en dan zou ne-fa(u)stus dus ‘ongelukkig’ zijn. Hoe dan ook: nefast kreeg uiteindelijk de betekenis die het nu nog heeft: ‘rampzalig’.

Het Latijnse fastus is overigens afgeleid van fas, ‘goddelijke wet’, en betekende dan ook eigenlijk ‘wat volgens de goddelijke wet is toegestaan’. Bij de Romeinen kwam het woord vooral voor in de combinatie dies fasti. Dat waren de dagen (dies) waarop als het ware die goddelijke wet centraal stond: de ‘zittingsdagen van de rechter’. (Later ging dies fasti ook ‘kalender’ betekenen.) Dies nefasti waren juist de dagen waarop géén recht mocht worden gesproken, bijvoorbeeld om religieuze redenen.