litanie

Citaat

“‘Je voor een smakje geld per vliegtuig naar een hermetisch afgesloten gebiedje laten vervoeren met een klimaat dat wij de afgelopen zomers hier in Nederland ook hadden, wat is daar de lol van? (...) Van mij mag het, maar is er iemand die me kan uitleggen waarom je dat zou willen?’ besluit Annelies haar vertwijfelde litanie.’”
(Bron: Velen vinden het héérlijk om zich voor een smakje geld te laten overvliegen naar een vakantiedorp – Sylvia Witteman, de Volkskrant, 13 mei 2020)

Betekenis

langdradige opsomming, klaagzang 

Uitspraak

[lie-ta-nie]

Woordfeit

Een litanie is oorspronkelijk een gebed dat bestaat uit een serie afzonderlijke gebeden (lofprijzingen of smeekbeden). De structuur is vrij strak en herhalend: vaak spreekt of zingt de priester of voorganger, afgewisseld door het koor of de kerkgangers. Daarbij keren vaste formuleringen terug, bijvoorbeeld ‘Heer, ontferm u’ of ‘Bid voor ons.’ Door de herhaling van vorm en doordat een litanie vrij lang kan duren, heeft litanie naast ‘gebed’ de betekenis ‘lange eentonige opsomming’ gekregen, en ook nog de betekenis ‘klaagzang’.

In het Nederlands komt het woord litanie sinds de tweede helft van de zeventiende eeuw voor. Het is overgenomen uit het christelijk Latijn, waar litania al een ‘vaste gebedsformule’ was. Het klassiek Latijn kende litania in de betekenis ‘gebed’ en had dat aan het Griekse litaneía voor ‘smeekbede’ te danken. Het Griekse litaneúein betekent ‘smeken, bidden’.