leitmotiv

Citaat

“Hij investeerde in scholen en kinderopvang. Sociaal-democraten moeten ervoor zorgen dat iedereen een fatsoenlijk leven kan leiden, is zijn leitmotiv. ‘Respect’ was dit jaar niet toevallig een sleutelwoord van Scholz’ verkiezingscampagne.”
(Bron: ‘Wie is Olaf “ernstige saaiheid” Scholz, de nieuwe Duitse bondskanselier en opvolger van Angela Merkel?’ – Lieven Goes, Roel Pennemans, VRT.be, 8 december 2021)

Betekenis

terugkerend principe, leidende gedachte

Uitspraak

[lait-mo-tief] of [leit-mo-tief]

Woordfeit

Er zijn nauwelijks Nederlandse woorden die op een v eindigen. Het gaat eigenlijk altijd om woorden uit andere talen: pilav (een gerecht) bijvoorbeeld en kalasjnikov (een wapen). Leitmotiv komt uit het Duits. Het is in het Nederlands terechtgekomen aan het einde van de negentiende eeuw, toen de Duitse taal en cultuur een invloed hadden die te vergelijken is met die van het Engels nu. Overigens komt ook de voor de hand liggende vertaling leidmotief geregeld voor.

Leitmotiv is een term die vooral in de muziek- en literatuurwetenschappen voorkomt. In de literatuur gaat het om een leidende gedachte of een (literair) motief of thema dat steeds terugkeert. Dat hoeft zeker geen letterlijk herhaald woord te zijn - het kan ook een rode draad zijn. In de muziek duidt het leitmotiv een muzikaal grondthema aan. Ook dat keert telkens (net iets anders) terug in een muziekstuk.