gravitas

Citaat

“Het is bijna pijnlijk hoe snel je Claire Foy, die tot nu toe Elizabeth speelde, vergeet en als kijker wordt overmeesterd door actrice Olivia Colman (...), die de oudere, wijzere en vooral ook droevere vorstin bijna achteloos gravitas geeft.”
(Bron: Wat gaan we zien in The Crown S03? – Robert Gooijer, de Lagarde, 15 november 2019)

Betekenis

ernst, plechtstatigheid

Uitspraak

[gra-vie-tas]

Woordfeit

Het is geen toeval dat gravitas op gravitatie, ‘zwaartekracht’, en op graviditeit, ‘zwangerschap’, lijkt. Al deze woorden hebben met ‘zwaarte’ te maken, letterlijk of figuurlijk. Bij het Nederlandse gravitas gaat het om een figuurlijke betekenis: ‘ernst, serieusheid, plechtstatigheid’. In gravitatie en graviditeit is de zwaarte iets letterlijker. Toen het fenomeen zwaartekracht werd ontdekt en een naam moest hebben, namen wetenschappers het Latijn als uitgangspunt en ontstond gravitation in het Engels en Frans, en uiteindelijk gravitatie in het Nederlands.

In het klassiek Latijn betekende gravitas al ‘zwaarte, gewicht’. Gravitare betekende ‘kracht of druk uitoefenen’, en het bijvoeglijk naamwoord gravis kon ‘zwaar’ betekenen en in figuurlijke zin ‘serieus’.