filippica

Citaat

“Toen Elon Musk zich op X druk maakte over dalende geboortecijfers en het ‘uitsterven’ van de bevolking, en meer migratie bepleitte, reageerde Wilders met de gebruikelijke filippica tegen migranten als cultureel gevaar.”
(Bron: Voor het tevredenstellen van een doorsnee westerse consument is een hele wereld nodig – Sheila Sitalsing, de Volkskrant, 13 januari 2024)

Betekenis

tirade, beschuldigende redevoering

Uitspraak

[fie-lip-pie-ka]

Woordfeit

Filippica’s zijn felle redevoeringen die een vermaning, aanklacht of waarschuwing bevatten. Ze zijn het tegenovergestelde van een lofrede.

Filippica’s danken hun naam indirect aan Philippos II (of Philippus II), de vader van Alexander de Grote. Philippos was halverwege de vierde eeuw voor Christus koning van Macedonië en wist een deel van Griekenland te veroveren. De Griekse politicus Demosthenes ging in een aantal redevoeringen hevig tegen hem tekeer, en die redes gingen Lógoi Philippikoí (Λόγοι Φιλιππικοί) heten; in het Latijn Philippicae.

De aanduiding was misschien wel in de vergetelheid geraakt als ze niet was hergebruikt door de beroemde Romeinse politicus en redenaar Cicero, enkele eeuwen later. Cicero noemde zijn eigen politieke redevoeringen tegen Marcus Antonius, die volgens hem op weg was een dictator te worden, ook Philippicae (in het Latijn voluit: Philippicae Orationes). Ze kostten hem uiteindelijk zijn leven – maar het woord heeft de tand des tijds doorstaan.